پرونده «لغو تحریمها» روی میز مذاکرات قرار گرفت
با جو مثبت برآمده از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام در روز دوشنبه و تمرکز کارگروه‌های رفع تحریم و تعهدات هستهای در روزهای سهشنبه و چهارشنبه در هتل کوبورگ وین، خوش‌بینی‌ها به این دور از گفتوگوها در حال نمایان شدن است. روسای جمهور ایران و فرانسه در گفت‌وگویی تلفنی بر اراده جدی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات تاکید کردند. همزمان وزیر خارجه ایران و دبیرکل سازمان ملل از تلاش برای دستیابی به توافق خوب خبر دادند. مذاکرهکننده ارشد تهران هم با ارزیابی مثبت از مذاکرات و تاکید و تمرکز بر رفع تحریمهای ظالمانه آمریکا گفت که نسبت به آینده خوش‌بین است. همچنین نماینده روسیه از آمادگی واشنگتن برای لغو تحریمهای ناسازگار با برجام خبر داد و گفت ایران نیز در برخی موضوعات بسیار مهم انعطاف نشان داده است. سخنگوی کاخ سفید هم تاکید کرده که رویکرد این کشور بیچون و چرا دیپلماسی است و ایالات متحده بر مذاکرات تمرکز زیادی دارد. در این میان رویترز به نقل از یک دیپلمات اروپایی خبر داد که بر سر ۷۰ تا ۸۰ درصد متن پیش‌نویس توافق، اشتراک نظر حاصل شده است.
با ارزیابی مثبت طرفهای برجامی از مذاکرات روز دوشنبه هتل کوبورگ و تمرکز تیم‌‌‌های کارشناسی بر کارگروه رفع تحریم در روز سهشنبه و کارگروه تعهدات هستهای در روز چهارشنبه، بر اتمسفر خارج از مذاکرات نیز فضای خوش‌بینی حاکم شده است. روسای‌جمهور ایران و فرانسه، دوشنبه‌شب تاکید کردند که اراده جدی برای به نتیجه رساندن مذاکرات وجود دارد. امیرعبداللهیان نیز در گفتوگوی تلفنی با دبیرکل سازمان ملل بر جدیت برای دستیابی به توافق خوب اشاره کرد. مذاکرهکننده ارشد تهران هم با ارزیابی مثبت از دور اول رایزنی‌ها تاکید کرد، پیش‌نویس ۶دور قبلی که از فروردین تا خرداد ۱۴۰۰ مورد بررسی تیم سابق هستهای قرار گرفت، محل مذاکره است.
از سوی دیگر، نماینده روسیه در توییتی نوشت، آمریکا آمادگی خود را برای لغو تحریمهای ناسازگار با برجام اعلام کرده است. واشنگتن هم تاکیده کرده که رویکردش بیچون و چرا دیپلماسی بوده و متمرکز بر مذاکرات است. در این میان خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات اروپایی مدعی شد که ۷۰ تا ۸۰ درصد متن پیش‌نویس توافق کامل شده است. می‌توان انتظار داشت که هیاتهای مذاکرهکننده ظرف چند روز آینده به پایتخت‌های خود بازگردند و پس از انجام مشورت‌‌‌های لازم در سطوح عالی مجددا برای پیگیری گفتوگوها عازم وین شوند.
گفتوگوی مکرون و رئیسی
در همین خصوص، رئیس‌جمهور فرانسه دوشنبه‌شب در تماس تلفنی با همتای ایرانی خود درباره گفتوگوهای هستهای به تبادل نظر پرداخت. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، سیدابراهیم رئیسی در این تماس تلفنی گفت: ایران همواره به تعهدات خود در موضوع هستهای پایبند بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها پایبندی ایران را تایید کرده است. رئیس‌جمهور کشورمان با اشاره به آغاز مذاکرات برای لغو تحریمها، افزود: اعزام تیم جامع به مذاکرات، بیانگر اراده جدی ایران در این مذاکرات است. رئیسی از رئیس‌جمهور فرانسه خواست، تلاش کند تا در همکاری با دیگر کشورهای حاضر در وین، مذاکرات به نتیجه برسد و تحریمهای ایران لغو شود. رئیس‌جمهور کشورمان تاکید کرد: تحریم نتوانسته است ایران را در مسیر پیشرفت متوقف کند و امروز همه دنیا می‌‌‌دانند که ناقضان برجام چه کسانی هستند و آنها باید به تعهدات خود بازگردند. رئیسی تاکید کرد: شرایط فعلی نتیجه عمل نکردن آمریکایی‌‌‌ها و اروپایی‌‌‌ها به تعهدات خود در برجام است. کسانی که نقض عهد را در برجام آغاز کرده‌اند، باید اعتماد طرف مقابل را جلب کنند تا مذاکرات به صورت واقعی و نتیجه‌بخش پیش برود. رئیس‌جمهور کشورمان با اشاره به گفتوگوی خود با رئیس تیم مذاکرهکننده ایران در وین و چشم‌انداز روشن حل مسائل خاطرنشان کرد: اگر آمریکایی‌‌‌ها تحریمها را بردارند و اروپایی‌‌‌ها هم به تعهدات خود عمل کنند، به هیچ عنوان نگران انجام تعهدات از جانب ایران نباشید. ما بارها در عمل نشان داده‌ایم که به تعهدات خود پایبند هستیم. رئیسی بار دیگر تاکید کرد: ایران در مذاکرات نتیجه‌گراست و گفتوگوها باید به لغو تحریمها منجر شود. رئیس‌جمهور فرانسه با محکوم کردن خروج آمریکا از برجام، گفت: برجام را مسوولیت مشترک خود می‌‌‌دانیم و همواره تلاش کردم همه طرف‌‌‌ها به چارچوب برجام برگردند. امانوئل مکرون افزود: در این زمینه مذاکراتی نیز با بایدن رئیس‌جمهور آمریکا داشته‌ام و مصمم هستیم مذاکرات را ادامه دهیم تا به نتیجه برسد. رئیس‌جمهور فرانسه در پایان تصریح کرد: فرانسه مایل است گفتوگو با ایران را برای پیشرفت در حل و فصل مسائل ادامه دهد.
تلاش برای دستیابی به توافق خوب
همزمان با تماس تلفنی رئیسی و مکرون، وزیر امور خارجه ایران نیز در گفتوگوی تلفنی با دبیرکل سازمان ملل تاکید کرد: ایران با حسن نیت و جدیت وارد مذاکرات وین شده و در تلاش برای دستیابی به یک توافق خوب است. آنتونیو گوترش هم با استقبال از آغاز مذاکرات و حمایت از احیای کامل برجام، نسبت به حصول نتیجه مذاکرات ابراز امیدواری کرد.
دبیرکل سازمان ملل متحد در این گفتوگوی تلفنی ضمن استقبال از آغاز مذاکرات و حمایت کامل خود از احیای کامل برجام، نسبت به حصول نتیجه مذاکرات ابراز امیدواری کرد. وی درخواست ایران در مورد راستی‌آزمایی برای رفع تحریمها را معقول خواند. گوترش تلاش همه طرف‌‌‌ها برای ایجاد اعتماد بین طرفین را ضروری دانست و بر حمایت همه‌جانبه سازمان ملل تاکید کرد. از سوی دیگر، حسین امیرعبداللهیان در این گفتوگوی تلفنی در تشریح ویژگی‌‌‌های یک توافق خوب اظهار کرد: طرفهای مقابل باید به تعهدات کامل خود در برجام برگردند؛ در این صورت ایران نیز اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد کرد. همچنین این نکته اهمیت دارد که هر نوع توافقی، قابلیت راستی‌آزمایی موثر را داشته باشد. وزیر امور خارجه همچنین گفت که ایران به همکاری‌‌‌های فنی با آژانس ادامه می‌دهد.
مذاکرات قبل را نادیده نمی‌‌‌گیریم
امیرعبداللهیان همچنین در خصوص برگزاری ۶دور مذاکرات قبلی ایران با گروه ۱+۴ که در دولت دوازدهم برگزار شد، اظهار کرد: ما این مذاکرات را نادیده نمی‌‌‌گیریم، اما به عنوان دولت جدید این حق را برای خود قائل هستیم که با ملاحظات خود مسائل مورد اختلاف را مرور و در مورد آن گفتوگو کنیم.
پیش‌نویس ۶ دور قبلی محل مذاکره است
در فضای مذاکرات هتل کوبورگ نیز معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکرهکننده ارشد ایران با ارزیابی مثبت از روز اول گفتوگوها گفت: چیزی که از ۶دور گفتوگوها پیش‌روی ماست، یک پیش‌نویس است؛ نه توافق. پیش‌نویس محل مذاکره است، به همین دلیل تا وقتی راجع به همه‌چیز توافق صورت نگیرد، درباره هیچ‌چیز توافق نشده است. رئیس هیات مذاکرهکننده ایرانی بعد از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام در جمع خبرنگاران در پاسخ به این سوال که گفتوگوها در کارگروه رفع تحریمها که از صبح سهشنبه کار خود را آغاز می‌کند، از همان نقطه پنج‌ماه پیش شروع می‌شود یا قرار است مباحث جدیدی مطرح شود، اظهار کرد: آن چیزی که از ۶دور گذشته گفتوگوها پیش‌روی ماست، یک پیش‌نویس است، نه توافق، پیش‌نویس محل مذاکره است به همین دلیل تا وقتی راجع به همه‌چیز توافق صورت نگیرد، درباره هیچ‌چیز توافق نشده است. علی باقری افزود: بر این اساس همه مباحثی که در ۶دور گفتوگوهای وین به جمع‌بندی رسیده‌اند، قابل‌مذاکره هستند که مورد اذعان همه طرفهای گفتوگو در نشست هم بود. وی خاطرنشان کرد: الان نمی‌‌‌خواهم وارد جزئیات شوم، اما تغییرات شکلی و محتوایی در مسیر مذاکرات قاعدتا باید انجام شود.
نسبت به آینده خوش‌بین هستیم
باقری درباره امیدوار بودن به نتیجه نیز اظهار کرد: ما در وین صرفا با ۱+۴ گفتوگو می‌‌‌کنیم، ولی از آنجا که اراده جدی برای مذاکره و آمادگی عملی برای دستیابی به توافق داریم، نسبت به آینده خوش‌بین هستیم، ولی چون به طرف مقابل اعتماد نداریم، ساده‌اندیش هم نیستیم. او در پاسخ به این سوال که چه ضمانت‌‌‌هایی را از طرفهای آمریکایی و اروپایی می‌‌‌خواهید، اظهار کرد: این یکی از موضوعات دستورکار کارگروه تحریم است که روز سهشنبه می‌‌‌خواهد درباره آن بحث کند.
دستور کار روز اول مذاکرات
معاون وزیر خارجه همچنین درباره نشست روز دوشنبه کمیسیون مشترک برجام گفت: این نشست که با شرکت جمهوری اسلامی ایران و کشورهای ۱+۴ برگزار شد، دو دستورکار داشت. دستورکار اول گزارشی درباره وضعیت اجرای برجام و دستورکار دوم درباره دیدگاه‌‌‌های طرفهای شرکت‌کننده در این نشست در خصوص مذاکرات در دوره پیش‌رو بود. در موضوع اول نگاه خود را بیان کردیم که عامل اصلی وضعیتی که الان با آن مواجه هستیم، اقدام غیرقانونی آمریکایی‌‌‌ها در نقض توافق و قطعنامه ۲۲۳۱ و نقض قواعد و مقررات بین‌المللی است و اقدامی که آمریکایی‌‌‌ها در اعمال تحریمهای غیرقانونی و ظالمانه علیه مردم ما کردند، عامل اصلی وضعیت و شرایط کنونی است. باقری بیان کرد: بر این اساس باید در دستورکار نخست و اولویت‌دار کمیسیون مشترک برجام، رسیدگی به وضعیت تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی باشد.
استقبال از تضمین آمریکا
رئیس هیات مذاکرهکننده ایرانی درباره چشم‌انداز آتی مذاکرات هم گفت: تاکید کردیم شاخص‌‌‌ها و معیارهایی که جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به توافق نتیجه‌گرا، نتیجه‌بخش و پایدار مدنظر دارد، باید مورد توجه قرار بگیرد. خیلی از ملاک‌‌‌ها و شاخص‌‌‌هایی که ما به‌اجمال در این جلسه بیان کردیم، مورد استقبال طرفهای دیگر قرار گرفت؛ از جمله موضوع ارائه تضمین از سوی آمریکا. او افزود: تاکید کردیم که باید مساله اصلی، لغو تحریمهای غیرقانونی و ظالمانه آمریکا باشد و خوشبختانه مورد اتفاق دیگر اعضا قرار گرفت. تاکید کردیم که باید الزامات مربوط به لغو تحریمها به‌خوبی دیده شود؛ از جمله موضوع تضمین، باید تضمین‌‌‌هایی دریافت کنیم که دولت آمریکا و دیگر دولت‌‌‌های عضو برجام نتوانند از توافق خارج شوند و این تضمین در اختیار ایران باشد، همین‌طور تضمین درباره عدم‌اعمال تحریم جدید و همچنین عدم‌اعمال مجدد تحریمهای گذشته و عدم‌استفاده از سازوکارهایی که در توافق وجود دارد، به این معنا که به هر بهانه‌‌‌ای نتوانند از این سازوکارها استفاده کنند. باقری بیان کرد: موضوع راستی‌آزمایی را مطرح کردیم که باید یکی از محورهای مذاکرات در دوره آتی باشد و توجه به دیگر مسائلی که مدنظر ایران است تا بتوانیم توافق پایداری را در دوره پیش‌رو به دست بیاوریم.
نشست افتتاحیه، سازنده و مفید بود
معاون وزیر خارجه بیان کرد: مجموعه نشست روز دوشنبه به نظر من و دیگر اعضا، سازنده و مفید بود و برخی از اعضا از جمله نمایندگان روسیه و چین از مواضع ایران استقبال و از آن حمایت کردند و نمایندگان کشورهای اروپایی نیز در چارچوب نگاه خودشان و مواضع کشورهای متبوعشان بر این نکته تصریح داشتند که این آمریکا بوده که چنین شرایطی را ایجاد کرده و اقدامی که باید انجام شود، باید از سوی آمریکا باشد. وی درباره بازخوردهای مثبت انریکه مورا و نماینده روسیه از نشست روز دوشنبه اظهار کرد: فضایی که بر جلسه حاکم بود، نشان داد طرفهای مختلف با نگاه سازنده با موضوع برخورد کردند. این یک برآورد واقعی است از اراده جمعی برای اینکه بتوانیم پیشرفتی را برای نزدیک شدن به توافق به دست آوریم.
تحریمها باید یکجا برداشته شوند
معاون وزیر خارجه درباره اظهارات انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر اینکه برداشتش از صحبت‌‌‌های هیات ایرانی این بوده که برداشتن تحریمها به صورت گام به گام باید باشد نیز تصریح کرد: اصلا راجع به چنین چیزی بحث نشد و صحبتی در این خصوص نشده است. باقری بیان کرد: ما موضعی داشتیم درباره تحریمها که ثابت است و اینکه تحریمها باید یکجا برداشته شوند. او افزود که دیدش نسبت به جلسه روز دوشنبه مثبت است و جلسه مثبتی بوده است. هنوز تصمیمی درباره پایان این مذاکرات گرفته نشده است .
دستور کار روزهای سهشنبه و چهارشنبه
نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام به ریاست مشترک علی باقری، رئیس هیات مذاکرهکننده ایران و انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و با حضور هیاتهای ایران، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا عصر روز دوشنبه برگزار شد. هیات ایرانی با هدف تمرکز جدی بر مساله رفع تحریمها علیه ملت ایران با ترکیبی حقوقی-اقتصادی در این جلسه حضور یافته است. در این چارچوب، کارگروه لغو تحریمها با حضور تیم کارشناسان ایران و دیگر کشورهای عضو برجام از صبح روز سهشنبه در هتل کوبورگ وین آغاز شد. این نشست‌ها صرفا در سطح کارشناسی در جریان است. قرار است امروز کارگروه هستهای نیز تشکیل شود. احتمالا عصر امروز نشستی در سطح معاونان وزیران خارجه برای جمع‌بندی مباحث برگزار می‌شود. یک مقام ایرانی حاضر در مذاکرات هم تاکید کرده که روند تاکنون مثبت بوده است.
کامل شدن ۸۰ درصد متن پیش‌نویس
در این میان، خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات اروپایی مدعی شد که ۷۰ تا ۸۰ درصد متن پیش‌نویس توافق کامل شده است.
طبق نوشته رویترز، دیپلمات‌ها در جریان یک نشست توجیهی گفته‌اند که بعد از گفتوگوهای آغازین با نمایندگان ایرانی در روز دوشنبه منتظر پرداختن به موضوعات اصلی هستند و اینکه تا اکنون بین ۷۰ تا ۸۰ درصد از روند تهیه پیش‌نویس مربوط به متن توافق انجام شده است.
آمادگی آمریکا برای لغو تحریمهای ناسازگار
همزمان با این تحولات، نماینده روسیه در مذاکرات وین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا آمریکا عزم جدی برای لغو تمامی تحریمهای ایران دارد یا نه، گفت: این کشور آمادگی‌‌‌اش برای لغو تحریمها را اعلام کرده، اما جزئیاتی وجود دارد که باید بررسی شود. به گزارش «ایسنا»، میخائیل اولیانوف در صفحه توییترش اظهار کرد: آمریکا آمادگی‌‌‌اش برای لغو تمامی تحریمهای ناسازگار با برجام را در ازای بازگشت ایران به پایبندی کامل به توافق هستهای تایید می‌کند، اما در دیپلماسی دوجانبه این جزئیات هستند که دردسرسازند. لیست قطعی تحریم‌‌‌هایی که باید لغو شوند، موضوع مذاکرات است. اولیانوف همچنین در گفتوگو با خبرنگاران گفت: نتیجه نشست روز گذشته، آغاز خوبی برای این روند کاری بود؛ زیرا نمایندگان هیات جدید ایرانی انعطاف خاصی در مورد تعدادی از موضوعات بسیار مهم نشان دادند. وی درباره این انعطاف مدنظر خود اظهار کرد: برای مثال ایرانی‌‌‌ها که لغو تحریمهای آمریکا همچنان موضوع اصلی آنهاست، توافق دارند که باید همزمان به موضوع هستهای رسیدگی شود که نشان‌‌‌دهنده بازگشت تهران به پارامترهای اولیه توافق هستهای منعقدشده در سال ۲۰۱۵ است. نماینده روسیه همچنین درباره دیدار با هیات آمریکایی در مذاکرات وین همراه با همتای چینی‌‌‌اش، نوشت: با وانگ کان، نماینده چین در وین با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران دیدار کردیم. درباره از سرگیری مذاکرات وین بر سر برجام تبادل نظر کرده و بر عزم مشترک به‌منظور تلاش برای نهایی شدن موفقیت‌آمیز این مذاکرات تاکید کردیم.
تاکید آمریکا بر دیپلماسی
از سوی دیگر، سخنگوی کاخ سفید در کنفرانسی خبری تاکید کرد: رویکرد آمریکا بیچون و چرا، دیپلماسی است. بنابراین نمی‌‌‌خواهم یک بازه زمانی ارائه دهم که پایان آن چه زمانی خواهد بود. این چیزی است که قصد داریم آن را پیش ببریم. جن‌ساکی در ادامه درباره مذاکرات گفت: هدف ما هنوز بازگشت دوجانبه به پایبندی کامل به برجام است. این در دسترس‌‌‌ترین گزینه برای محدودسازی برنامه هستهای ایران است. همزمان یک مقام دیگر تاکیدکرد که آمریکا بر این مذاکرات« فوق‌متمرکز» است.