تشدید نابرابری میان ثروتمندان و فقرا

مركز آمار در تازه‌ترین گزارش خود به بررسی ضریب جینی در كشور پرداخت كه براساس آن، فاصله طبقاتی به نفع ثروتمندان افزایش یافته و به بیان دیگر در سال 99 ثروتمندان، ثروتمندتر و فقرا نیز فقیرتر شده‌اند. البته كه علاوه بر تحریم، كرونا نیز از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر این روند بوده است؛ چرا كه با استناد به گزارش‌های رسمی در سال گذشته اغلب افرادی كه از بازار كار خارج شدند، در بازار غیررسمی كار حضور داشتند و عمدتا نیز از طبقات آسیب‌پذیر جامعه بودند. بنابراین كرونا باعث خروج ناخواسته آنها (اغلب تعدیل و اخراج شدند) از بازار كار شده است. تداوم روند خروج این افراد از بازار كار در كنار تورم نقطه‌ای بیش از 45 درصد در سال گذشته، باعث شد كه نابرابری درآمدی برای فقرا بیشتر و در نتیجه سال 99 برای افراد حاضر در دهك‌های پایین درآمدی، سالی به مراتب بدتر از 98 باشد. مشاهده روند ضریب جینی در كشور نشان می‌دهد كه از سال85 تا 99، روند نوسانی بوده و در سال‌هایی مانند سال 90 كمترین ضریب جینی با رقم 0.35 را داشته‌ایم. اگرچه این عدد به دلیل دادن یارانه نقدی به خانواده‌ها بود و 5 سال بعد ضریب جینی افزایش داشته و به 0.37 رسید. با استناد به گزارش مركز آمار، خانوارهای شهری استان سیستان‌و‌بلوچستان بالاترین ضریب جینی و در نتیجه بدترین توزیع درآمد را در سال گذشته به خود اختصاص دادند؛ از این رو لازم است سیاست‌های توزیع ثروت و كنترل فقر در این استان بیش از سایر استان‌ها مورد توجه قرار گیرد.

ضریب جینی چیست؟
در اقتصاد ضریب جینی كه گاهی اوقات شاخص جینی یا نسبت جینی نامیده می‌شود، معیاری از پراكندگی آماری است كه برای نشان دادن نابرابری درآمد یا نابرابری ثروت در یك كشور یا هر گروه دیگر از مردم در نظر گرفته شده است. ضریب صفر جینی بیانگر برابری كامل است، جایی كه همه مقادیر یكسان هستند (به عنوان مثال، جایی كه همه درآمد یكسانی دارند). ضریب جینی یك (یا ۱۰۰٪) بیانگر حداكثر نابرابری در بین مقادیر است (به عنوان مثال، برای تعداد زیادی از افراد كه فقط یك نفر كل درآمد یا مصرف را دارد و بقیه هیچ‌چیز ندارند، ضریب جینی تقریبا یك خواهد بود. بالا بودن این ضریب در یك كشور معمولا به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این كشور در نظر گرفته می‌شود.

ثروتمندانی كه ثروتمندتر شدند
ضریب جینی كشور در سال گذشته در تمام مناطق روستایی و شهری كشور افزایش یافت؛ چنانكه از 0.399 در سال 98 به 0.4 در سال 99 رسید. در مناطق شهری و روستایی نیز ضریب جینی با افزایش همراه بوده و به 0.3538 و 0.359 رسید. مقایسه اعداد و ارقام نشان می‌دهد كه همواره نابرابری درآمدی در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری است. اگرچه این امر را نیز می‌توان از بالا بودن تورم و بیكاری در این مناطق نیز دریافت. در بخش دیگری از گزارش مركز آمار به نسبت هزینه 10 درصد ثروتمند به 10هزینه درصد فقیر كل كشور نیز اشاره شده كه بر اساس آن در سال 98 این نسبت 13.69 بود كه در سال 99 به 13.96 رسید. بدین معنا كه به ثروتمندان افزوده شده است.

سهم دهك اول از كل هزینه‌ها، كاهشی بود
در بخش دیگری از گزارش مركز آمار به سهم دهك‌های هزینه‌ای نیز اشاره شده كه بر اساس آن در سال 90 سهم دهك اول از كل هزینه‌ها 2.63 درصد و سهم دهك دهم نیز 29.18 درصد بود. این سهم در سال 99 به ترتیب به 2.25 درصد و 31.4 درصد رسید. بدین معنا كه در سال گذشته 31.4 درصد از كل هزینه‌هایی كه در اقتصاد ایران وجود داشت، توسط خانواده‌های پردرآمد انجام شده و در نقطه مقابل افراد حاضر در دهك اول كه آسیب‌پذیری بیشتری در مقابل تكانه‌های اقتصادی دارند تنها 2.25 درصد از هزینه‌های اقتصاد را پرداخت كردند. این امر زمانی هشدار‌دهنده خواهد بود كه جامعه هدف سیاست‌های حمایتی مانند اختصاص یارانه معیشتی، نه دهك‌های ابتدایی كه دهك‌های اول تا هفتم و حتی هشتم باشد. مانند آنچه در جریان یارانه‌های معیشتی اتفاق افتاد. در بخش دیگری از گزارش مركز آمار نشان داده شده كه 47.7 درصد از خانوارهای كشور در دو دهك پایین هزینه‌ای قرار دارند. اگرچه چندی پیش رییس كمیته امداد از زیر خط فقر بودن 33 درصد یا حدود 26 میلیون نفر از افراد جامعه زیر خط فقر خبر داده بود. اما قرار داشتن حدود 48 درصد از خانوارهای كشور یا 12 میلیون خانواده نشان از عمق فقری است كه كشور با آن دست به گریبان است. در بخش دیگری از گزارش مركز آمار تعداد خانواده‌های حاضر در دو دهك بالایی 5.8 درصد یا بیش از 6 میلیون و 500 هزار خانوار در دو دهك بالایی هزینه‌ای قرار دارند. اگر تعداد هر خانواده به صورت میانگین سه نفر در نظر گرفته شود، 36 میلیون نفر در دو دهك بالایی قرار دارند كه با استناد به صحبت‌های رییس كمیته امداد 26 میلیون نفر آنها در فقر مطلق زندگی می‌كنند. با توجه به مشكلاتی كه كشور از اسفند 98 با آن دست به گریبان است و حتی در سال جاری نیز شدت بیشتری گرفته، چه بسا افراد حاضر در دو دهك ابتدایی هزینه‌ای افزایش یابند. از كل جمعیت كشور نیز با همان فرض میانگین تعداد هر خانواده سه نفر، 19.5 میلیون نفر در دو دهك بالایی هزینه‌ای قرار دارند.

منبع: اعتماد