معنای ترامپیسم برای خاورمیانه و پزشكیان

اگر بگوییم جو بایدن اردك لنگ است، ترامپ چه معنایی دارد، برخی ممكن است بگویند پرنده شكاری، گروهی دیگر می‌گویند كركس و اقلیت عنوان كبوتر را برایش برگزیدند. در واقع تعداد محدودی می‌توانند پیش‌بینی كنند كه ترامپ برای خاورمیانه و جهان چه خوابی دیده است. جهان به امریكا عادت كرده؛ امریكایی كه از یك الگو پیروی كرده و قوانین خودش را در مواقعی كه ناخوشایند است، رعایت می‌كند. با ترامپ، چنین تصویری از بین می‌رود. حال سوال این است، آیا  سقوط بشار اسد در سوریه برای ترامپ خبر خوبی است یا بد، شاید هم ترامپ در این باره نظری نداشته باشد، مشخص نیست.
آنچه واضح است، این است كه سقوط اسد می‌تواند فعل و انفعال‌های روسیه و ایران - مهم‌ترین متحدان خاورمیانه‌ای سوریه- و چین و كره شمالی را تحت تاثیر قرار دهد. به ادعای ناظران به لحاظ ژئوپلیتیكی، هفته گذشته برای ایالات متحده شاید هفته خوبی بوده است. اما در مورد آنچه قرار است پیش بیاید كمتر صحبت می‌شود. در چنین شرایطی سوال این است، ترامپ در كدام زمین بازی خواهد كرد. به باور گروهی از ناظران آشوب نوعی زمین بازی است كه ترامپ در آن رونق می‌گیرد. همچنین این مقوله سبك مدیریتی ترجیحی او است. تلاش برای تبیین خواسته‌های ترامپ از طریق بررسی انتصاباتش بیهوده است. از یك سو ماركو روبیو به عنوان وزیر امور خارجه و مایك والتز به عنوان مشاور امنیت ملی حضور دارند. دو جمهوری‌خواه جنگ‌طلب متعارف- از منتقدان دیرینه اسد، ایران، روسیه و چین. از سوی دیگر چهره‌ای مانند تولسی گابارد، منتخب ترامپ به عنوان مدیر اطلاعات ملی در كابینه تعریف شده؛ چهره‌ای كه سال‌ها از اسد و ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه حمایت كرده است. جهان‌بینی معاون رییس‌جمهور آینده یعنی جی‌دی ونس به گابارد نزدیك‌تر است. ونس اسد را به عنوان محافظ مسیحیان ستوده است.در این میان غرایز كاملا متفاوت چهره‌های منتخب ترامپ در عرصه سیاست خارجی نشان از آن دارد كه میهمان تازه كاخ سفید دوست دارد زیردستانش حنجره هم را بدرند. اینكه كدام یك از این دو جهان‌بینی برتری خواهد یافت یا اینكه آیا سیاست‌های ترامپ با انگیزه‌های تجاری پنهانی‌اش اجرایی خواهد شد یا نه، نامعلوم است. حتی اسراییل هم باید گیج شود. ترامپ 2.0 می‌تواند جنگ‌طلبانه‌ترین دولت حامی اسراییل در تاریخ ایالات متحده باشد. بالاخص آنكه كابینه احتمالی ترامپ شامل شاهین‌های رادیكالی است كه به راست افراطی نزدیك هستند.همزمان انتخاب‌های پیش روی ایران نیز قابل تامل است. ترامپ در اواخر دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، فرمان ترور (شهید) قاسم سلیمانی، قدرتمندترین چهره نظامی ایران در یك حمله پهپادی را صادر كرد. این اولین‌بار پس از جنگ جهانی دوم بود كه ایالات متحده آشكارا یك مقام خارجی را ترور كرد. با این حال، پس از آن ترامپ از پاسخ دادن به حملات مقاومت حامی ایران به كشتی‌های نیروی دریایی امریكا و متحدانش از جمله موشك‌پراكنی‌های حوثی‌ها به تاسیسات نفتی عربستان سعودی خودداری كرد. دو رویكرد كنش و عدم كنش ترامپ غافلگیر‌كننده بود.
همزمان پیامدهای سیاست فشار حداكثری ترامپ بر تهران و خروجش از معاهده هسته‌ای شش كشور با ایران (برجام)، موجب شد تا تهران پیشرفت برنامه هسته‌ای خود را در اولویت قرار داده و غنی‌سازی اورانیوم را افزایش دهد. اما در هرج و مرج حاكم فرصت‌هایی نیز وجود دارد. مسعود پزشكیان، رییس‌جمهوری میانه‌روی ایران بارها بر مذاكره و توسل به دیپلماسی به عنوان راهی برای خروج از تحریم‌ها تاكید دارد. هر چند رییس‌جمهوری از زمان پیروزی‌اش تا به امروز به واسطه تحولات خاورمیانه بر فعل و انفعال‌های منطقه متمركز شده و فرصتی برای به آزمون گذاشتن خواسته‌اش را به دست نیاورده است.ماه گذشته ایلان ماسك، میلیاردر تعریف شده در قلب كابینه ترامپ در مارآ لاگو، با سفیر ایران در سازمان ملل متحد دیدار كرد. (دیداری ادعایی كه مقام‌های رسمی ایران آن را رد كردند). با این همه این نشریه مدعی است كه معلوم نیست در این نشست میان طرفین چه بحث‌هایی مطرح شده است. حتی اگر محرمانه‌هایی در میان باشد، سابقه چنین فعلی از جانب ماسك عجیب است. پیام چنین نشست ادعایی این است، همه گزینه‌ها از جنگ گرفته تا صلح روی میز قرار دارد و محتمل است.به ادعای ناظران شاید سیاست خارجی ترامپ عصر طلایی برای مردان میانه‌رو باشد.در این میان سوال این است، آیا در این باره الگویی وجود خواهد داشت؟ در پاسخ باید گفت، ترامپ در مقطعی بازگشته كه دیگر نمی‌توان از نظم جهانی صحبت كرد. او هم منادی مرگ نظم قدمی است و هم شتاب‌دهنده نظم تازه . خطرات جنگ و دوران جدید بالاخص پیامدهای گسترش سلاح‌های هسته‌ای در حال افزایش است. با این حال، دولت بایدن برای عبور یا پایان دادن به این تهدیدها استراتژی نداشت. ترامپ ممكن است میان دو گزینه ایفای نقش قابله نظم نوین یا فرصت‌طلبی از آشوب‌های حاكم یك گزینه را انتخاب كند، شواهد نشان می‌دهد او حامی گزینه دوم است.ستون‌نویس فایننشال‌تایمز