2 سناریوی اقتصاد ایران پس از انتخابات امریكا

انتخابات امریكا از یك ساختار منحصربه‌فرد پیروی می‌كند كه هم شامل مشاركت مستقیم عمومی و هم یك سیستم كالج انتخاباتی است كه در نهایت ریاست‌جمهوری را تعیین می‌كند. ایالت‌های كلیدی كه اغلب به آنها «ایالت‌های نوسانی» گفته می‌شود، به دلیل غیرقابل‌پیش‌بینی بودن تاریخی نتایج آنها در الگوهای رای‌گیری، نقش تعیین‌كننده‌ای دارند.

اقتصاد، سقط‌جنین و مهاجرت به ترتیب موضوعات كلیدی هستند كه تصمیمات رای‌دهندگان را در انتخابات 2024 ایالات‌متحده تعیین می‌كنند. 79 درصد از حامیان ترامپ بر این باورند كه اقتصاد در مسیر اشتباهی قرار دارد. این احساس می‌تواند به قیمت شكست در انتخابات برای هریس تمام شود، چراكه برخی ناظران و تحلیلگران معتقد هستند كه انتخابات 2024 یك رفراندوم برای دولت بایدن - هریس خواهد بود. طبق مدل پیش‌بینی مجله اكونومیست، دونالد ترامپ در حال حاضر با اندكی اختلاف از كامالا هریس پیشی گرفته است. كارولینای شمالی و وضعیت آرای زودهنگام در این ایالت كلیدی، زنگ خطری جدی برای هریس است. برخی معتقدند كه توفان هلن می‌تواند مشاركت رای‌دهندگان را تا بیش از 20 هزار رای كاهش دهد و به‌طور بالقوه بر نتیجه انتخابات در این ایالت تاثیر بگذارد. نقش انتخابات امریكا و سیاست این كشور در قبال ایران چیست؟ مركز پژوهش‌های اتاق ایران در این باره گزارشی منتشر كرده و چشم‌اندازهای مرتبط با موضع دولت بعدی امریكا در قبال تحریم‌های ایران را بررسی كرده است.

پیامدهای اقتصادی

اگر دولت بعدی ایالات متحده به سمت مهار و بازدارندگی ایران متمایل شود، تنش‌ها ممكن است تشدید شود و احتمالا بی‌ثباتی منطقه‌ای را تشدید كند و شانس حل‌وفصل دیپلماتیك در جبهه هسته‌ای را كاهش دهد. انتخابات ایالات متحده احتمالا موج‌هایی در بازار جهانی ایجاد می‌كند كه پیامدهایی برای اقتصاد ایران خواهد داشت. تغییرات عمده در سیاست‌های اقتصادی ایالات‌متحده، از جمله تجارت، مالیات و امور مالی بین‌المللی، می‌تواند باعث نوسانات بازار شود و بر قیمت كالاها و الگوهای سرمایه‌گذاری در سراسر جهان تاثیر بگذارد. برای ایران، این تغییرات قابل توجه است، زیرا تغییر در نرخ دلار امریكا، نرخ‌های بهره یا موانع تجاری می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر چشم‌انداز تجاری و ثبات اقتصادی كشور تاثیر بگذارد. كسب‌وكارهای ایرانی باید به سرعت با هرگونه اختلال اقتصادی جهانی ناشی از تغییرات سیاست‌های ایالات‌متحده سازگار شوند. یكی از زمینه‌های اصلی مورد توجه اقتصادی ایران، در سیاست تحریم‌های ایالات متحده، به ویژه در مورد صادرات نفت و تجارت بین‌المللی نهفته است. موضعی كه هر نامزد در قبال تحریم‌ها اتخاذ می‌كند احتمالا بر سهولت یا محدودیت فعالیت‌های اقتصادی ایران تاثیر خواهد گذاشت. ادامه تحریم‌های سختگیرانه، توانایی ایران را برای حضور در بازارهای جهانی محدود می‌كند و مستقیما بر درآمد نفتی و روابط تجاری بین‌المللی تاثیر می‌گذارد. در مقابل اگر نامزدی، رویكرد انعطاف‌پذیرتری را برای كاهش تحریم‌ها اتخاذ كند، این امر می‌تواند درها را برای افزایش صادرات، به ویژه در بخش نفت، احیای اقتصاد ایران و تقویت روابط تجاری با كشورهای مختلف كه قبلا توسط سیاست‌های ایالات متحده محدود شده بودند، باز كند.

قیمت نفت و بازارهای انرژی

ایران به عنوان یك بازیگر اصلی در بخش نفت، تاثیر انتخابات ایالات متحده بر سیاست‌های انرژی را به دقت زیر نظر خواهد داشت. سیاست‌های انرژی ایالات متحده، به ویژه سیاست‌های حاكم بر تولید نفت و مقررات زیست محیطی، بر قیمت‌های جهانی نفت تاثیر می‌گذارد. برای ایران، افزایش قیمت نفت درآمد حاصل از صادرات نفت این كشور را تقویت می‌كند، در حالی كه قیمت‌های پایین‌تر می‌تواند اقتصاد كشور را تحت فشار قرار دهد. علاوه بر این، اگر دولت ایالات متحده از انرژی‌های تجدیدپذیر به جای سوخت‌های فسیلی حمایت كند، این تصمیم می‌تواند چشم‌انداز بازار جهانی انرژی را تغییر داده و به‌طور بالقوه بر تقاضای بلندمدت برای نفت ایران تاثیر بگذارد. توانایی ایران برای حفظ یك اقتصاد باثبات تا حدی به این پویایی بازار جهانی انرژی بستگی دارد.

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی

نتیجه انتخابات همچنین چشم‌انداز ایران برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را شكل خواهد داد. اگر روابط ایران و امریكا تحت سیاست‌های دولت جدید بهبود یابد، می‌تواند راه را برای ورود مجدد سرمایه‌گذاران خارجی یا ایجاد سرمایه‌گذاری‌های جدید در ایران تسهیل كند و فرصت‌هایی را برای توسعه اقتصادی و تبادل فناوری افزایش دهد. این تغییر به ویژه برای كسب‌وكارهای ایرانی تاثیرگذار خواهد بود، چراكه می‌توانند از بهبود روابط برای ایجاد مشاركت و جذب جریان‌های سرمایه‌گذاری استفاده كنند. از سوی دیگر، تعهد به حفظ تحریم‌ها یا تشدید آنها، سرمایه‌گذاران خارجی را از سرمایه‌گذاری در ایران منصرف كرده و پتانسیل ایران را برای سرمایه‌گذاری در فضای یكپارچه اقتصادی جهانی محدود می‌كند.

سناریوی پیروزی هریس

یك پیروزی بالقوه برای كامالا هریس احتمالا نشان‌دهنده ادامه رویكرد كلی دولت بایدن در قبال ایران است كه شامل تلاش‌هایی برای تعامل مجدد دیپلماتیك و گشایش مشروط برای بازبینی مجدد جنبه‌های برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) است. اگر هریس در صورت پیروزی این مسیر را دنبال كند، می‌توانیم شاهد گام‌های محتاطانه در جهت رفع تحریم‌ها یا كاهش محدودیت‌های اقتصادی باشیم. در حالی كه لغو كامل تحریم‌ها در كوتاه‌مدت بعید است، كاهش تدریجی متمركز بر بخش‌های خاص، مانند كمك‌های بشردوستانه یا واردات و صادرات مرتبط با انرژی می‌تواند راه‌هایی را برای بهبود اقتصادی و افزایش ظرفیت صادرات نفت به ایران ارایه دهد .

علاوه بر این، دولت هریس ممكن است ابتكارات دیپلماتیك منطقه‌ای را با هدف ایجاد ثبات در خاورمیانه، از جمله بازبینی روابط با ایران از طریق مذاكرات غیرمستقیم یا اقدامات اعتمادسازی دنبال كند. برای كسب‌وكارهای ایرانی، ریاست‌جمهوری هریس می‌تواند شرایط مساعدتری را برای تجارت ایجاد و احتمالا علاقه بین‌المللی را برای سرمایه‌گذاری در بخش منابع طبیعی ایران تحریك كند.

سناریوی پیروزی ترامپ

در صورت پیروزی ترامپ، موضع تقابلی شدیدی در قبال ایران پیش‌بینی می‌شود. رویكرد ترامپ در دوره قبلی ریاست‌جمهوری خود متمركز بر كمپین «فشار حداكثری» شامل تحریم‌های سنگین و تاكتیك‌های انزوا با هدف محدود كردن نفوذ ایران در خاورمیانه بود، دولت ترامپ احتمالا این رویكرد را مجددا معرفی یا حتی تشدید می‌كند كه به‌طور بالقوه بر بخش‌های كلیدی مانند صادرات نفت، معاملات مالی خارجی و روابط تجاری و واردات فناوری تاثیر می‌گذارد و منجر به چالش‌های اقتصادی بزرگ‌تری برای ایران می‌شود. بر اساس این سناریو، كسب‌وكارهای ایرانی می‌توانند با موانع فزاینده‌ای بر سر دسترسی به بازارهای بین‌المللی و موسسات مالی مواجه شوند كه توسعه كانال‌ها و شراكت‌های تجاری جایگزین را برای ایران ضروری می‌سازد.

رویكرد ترامپ می‌تواند به تشدید تنش‌ها در منطقه خلیج‌فارس منجر شود و روابط دیپلماتیك ایران را پیچیده‌تر كند. صنایع ایران، به ویژه انرژی و امور مالی، باید شیوه‌های مدیریت ریسك قوی را اتخاذ كنند و احتمالا به دنبال تنوع بخشیدن به تجارت برای كاهش تاثیر تحریم‌های تشدید شده ایالات متحده باشند.

سرمایه‌گذاری و آمادگی تجاری

كسب‌وكارهای ایرانی باید با ایجاد انعطاف‌پذیری از طریق تنوع‌سازی، برای نتایج بالقوه آماده شوند. در صورت پیروزی هریس، ممكن است با بررسی تعامل مجدد با بازارهای اروپایی و آسیایی، از كاهش احتمالی تحریم‌ها بهره ببرند. كسب‌وكارها می‌توانند ایجاد روابط تجاری در بخش‌هایی را كه احتمالا از محدودیت‌های كاهش یافته سود می‌برند، مانند غذا، دارو و سایر كالاهای غیرتحریمی در اولویت قرار دهند. از سوی دیگر، پیروزی ترامپ مستلزم یك استراتژی دفاعی قوی‌تر است. شركت‌های ایرانی ممكن است از سرمایه‌گذاری در مشاركت‌های منطقه‌ای، به ویژه با كشورهای بریكس و سایر كشورهای غیرمتعهد، برای جبران محدودیت‌های اعمال شده توسط ایالات‌متحده سود ببرند. تقویت روابط با اقتصادهای منطقه‌ای و نوظهور، مانند اقتصاد آفریقا و امریكای جنوبی می‌تواند راه‌های جدیدی برای تجارت و سرمایه‌گذاری برای كاهش اتكا به بازارهای غربی فراهم كند.

تعامل دیپلماتیك

برای غلبه بر ابهامات روابط ایران و امریكا، سیاستگذاران و تجار ایرانی باید به دنبال تقویت روابط دیپلماتیك و اقتصادی با كشورهای غیرغربی باشند. تعامل با كشورهای بریكس می‌تواند در دور زدن تحریم‌های ایالات متحده موثر باشد، زیرا این كشورها اغلب جایگزین‌های مالی و لجستیكی ارایه می‌دهند. این رویكرد می‌تواند شامل شراكت مشترك، فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترك یا ابتكارات اشتراك فناوری باشد كه با اهداف استراتژیك اقتصادی ایران همسو است. علاوه بر این، تعمیق مشاركت با روسیه و چین می‌تواند حائل‌های اقتصادی قابل‌توجهی ایجاد كند. برای مثال، طرح كمربند و راه چین، فرصت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری زیرساختی ارایه می‌دهد، در‌حالی كه روسیه می‌تواند از ایران در بخش‌های انرژی و فناوری حمایت كند. تلاش‌های دیپلماتیك پیشگیرانه در این زمینه‌ها، صنایع ایران را قادر می‌سازد تا راه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری قابل اعتمادی را ایجاد كنند كه در برابر نوسانات سیاست ایالات متحده بدون توجه به نتیجه انتخابات مقاوم باشد.

توصیه‌های راهبردی برای ایران

برای استفاده از این احتمالات كسب‌وكارها و سیاستگذاران ایرانی باید چند قدم پیشگیرانه را در دستور كار قرار دهند: -نظارت بر تحولات انتخابات: نظارت دقیق بر به‌روزرسانی‌های انتخاباتی و گزارش‌های بالقوه سیاستی، در راستای هدایت تصمیمات استراتژیك در فردای انتخابات. -آمادگی برای تغییر سیاست: ایجاد راهبردهای خوشبینانه و محافظه‌كارانه برای رسیدگی به سطوح مختلف تحریم‌ها و اطمینان از انعطاف‌پذیری برای انطباق با گشایش دیپلماتیك یا محدودیت‌های اقتصادی تشدید شده. -دنبال كردن كانال‌های تجارت و سرمایه‌گذاری جایگزین: تقویت مشاركت‌های اقتصادی با كشورهای بریكس و سایر مناطق غیرمتعهد برای ایجاد حائل در برابر فشارهای احتمالی ایالات متحده. فراهم‌سازی مشاركت در ابتكارات تجاری منطقه‌ای و راه‌های جایگزین برای تجارت و تراكنش‌های مالی، مستقل از نفوذ ایالات متحده.

سخن آخر

با نگاهی به آینده، روابط ایران و امریكا بدون توجه به نتیجه انتخابات احتمالا پیچیده باقی خواهد ماند. چالش‌های پایدار در روابط دیپلماتیك نشان می‌دهد كه ایران باید به دنبال یك استراتژی اقتصادی چندوجهی باشد. اولویت دادن به مشاركت با اقتصادهای غیرغربی، سرمایه‌گذاری در صنایع محلی و بهبود روابط تجاری منطقه‌ای برای تقویت انعطاف‌پذیری اقتصادی ضروری است. در حالی كه تغییر در رهبری ایالات متحده ممكن است رویكرد فوری نسبت به ایران را تغییر دهد، استراتژی متمركز بر تقویت قابلیت‌های داخلی و تنوع بخشیدن به اتحادهای بین‌المللی، مسیری پایدار و رو به جلو در میان عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیكی و اقتصادی را به ایران ارایه می‌دهد.