مالیات خانه های خالی در بن بست

به نظر می‌رسد مالیات بر خانه‌های خالی به بن‌بست رسیده باشد؛ این را می‌توان از پرداخت مالیات تنها 60 نفر از دارندگان ملك خالی فهمید؛ براساس گفته‌های جهانگیر رحیمی، مدیركل دفتر طراحی و تحلیل فرآیند‌های مالیاتی سازمان مالیات «از ۵۶۸ هزار واحد مسكونی خالی شناسایی شده از سوی وزارت راه و شهرسازی، بین ۵۰ تا ۶۰ مالك مالیات خود را پرداخت كرده‌اند.» این طرح كه از ابتدا برای بسامان كردن بازار مسكن ارایه شده بود، قرار بود با اجبار و به‌كارگیری ابزار مالیات باعث شود كه مالكان خانه‌های خالی، ملك‌های خود را به بازار عرضه كنند تا قیمت‌ها در این بازار به ثبات برسد. پیش‌تر پیش‌بینی شده بود كه سه میلیون و 500 هزار خانه خالی در كشور وجود دارد كه 500 هزار واحد آن تنها در تهران وجود دارد. به باور كارشناسان خالی گذاشتن خانه در هر كشور، نشانی از نبود آینده روشن اقتصادی است. در واقع افراد ترجیح می‌دهند كالای خود را بدون استفاده و حتی با وجود احتمال اتخاذ سیاست‌های تنبیهی خالی نگه می‌دارند چون می‌دانند در آینده قیمت این كالا افزایشی خواهد بود. از آذر 99 كه قانون مالیات بر خانه‌های خالی در مجلس به تصویب رسید تا بهمن سال جاری متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسكونی در تهران حدود 23درصد بالا رفت و از 26 میلیون و 905 هزار تومان به 33 میلیون تومان رسید. این امر نشان می‌دهد آنچه كه باعث نوسان قیمت در بازار مسكن می‌شود، تورم و متغیرهای پولی اثرگذار بر آن است كه از آذر 99 تا بهمن سال جاری كاهشی نبوده‌اند. مهدی سلطان محمدی بر این باور است كه «از روز اولی كه این طرح ارایه شد، كارشناسان این حوزه اعلام كردند كه این طرح به گونه‌ای كه در سطح اجتماعی و رسانه‌ها اعلام شده نیست و به این شكل پیش نخواهد رفت.»

 شناسایی خانه‌های خالی فرآیند پیچیده‌ای دارد
مهدی سلطان محمدی، كارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش كه آیا پرداخت مالیات از سوی این تعداد اندك از مالكین خانه‌های خالی می‌تواند گویای این موضوع باشد كه این طرح مالیاتی شكست خورده به «اعتماد» گفت: «از روز اولی كه این طرح ارایه شد، كارشناسان این حوزه اعلام كردند كه این طرح به گونه‌ای كه در سطح اجتماعی و رسانه‌ها اعلام شده، نیست و به این شكل پیش نخواهد رفت.»
این كارشناس بازار مسكن با اشاره به تعداد خانه‌های خالی كه در یك سال گذشته به آن استناد شد، افزود: «در گام نخست تعداد این خانه‌ها حدود 2.5 میلیون ملك اعلام شد اما پس از آن مشخص شد این رقم واقع‌بینانه نبوده و امروز رقم 565 هزار واحد مسكونی مطرح می‌شود ضمن آنكه همواره تذكر داده می‌شد كه شناسایی خانه‌های خالی فرآیند پیچیده‌ای دارد و اصلا كار ساده‌ای نیست. نتایج پیاده كردن این طرح در كشورهای دیگر نیز مشخص است و در بسیاری از كشورها این طرح اجرا شده بود اما بسیاری از كشورها اعلام كردند كه هزینه‌های این طرح از منافع آن بیشتر است.»

دلایل نگه داشتن خانه‌های خالی چیست؟
سلطان محمدی گفت: «معمولا خانه‌هایی كه مردم آن را خالی نگه می‌دارند دلایلی برای این اقدام دارند و بدون دلیل خانه‌ای خالی نمی‌ماند زیرا اجاره این خانه‌ها درآمدی را برای مالك به همراه دارد كه معمولا از این درآمدها صرف‌نظر نمی‌كنند.» این كارشناس بازار مسكن با اشاره به دلایل به وجود آمدن خانه‌های خالی تصریح كرد: «اغلب خانه‌هایی كه در حال تعمیرات هستند یا در حال گرفتن اخذ پروانه‌اند خالی محسوب می‌شوند یا اینكه افراد این خانه‌ها را برای فرزندان‌شان نگه داشته‌اند یا خانه‌های ویلایی و آپارتمان‌هایی ‌هستند كه مالكین آنها خارج از كشور زندگی می‌كنند.»

خانه‌هایی كه به غلط  در لیست خانه‌های خالی رفتند
او با بیان اینكه اكثر شناسایی‌ها در بخش خانه‌های خالی نادرست است، خاطرنشان كرد: «در مواردی دیده شده خانه‌هایی كه فروخته شده‌اند و حین معامله بوده‌اند نیز به عنوان خانه‌های خالی ثبت شده و ساختمان‌هایی كه در حال ساخت بوده نیز به عنوان خانه خالی ثبت شده و می‌بینیم كه تعداد خانه‌های خالی واقعی بسیار كمتر است و به همین دلیل است كه در عمل تعداد زیادی خانه خالی شناسایی نشده است.»
سلطان محمدی با بیان اینكه برخی از این تعداد 565 هزار خانه خالی نیز ممكن است اشتباه ثبت شده باشد، افزود: این تعداد خانه‌ای كه ثبت شده در عمل نمی‌تواند درآمد قابل‌توجهی به همراه داشته باشد یا تغییری در بازار ایجاد كند. درآمد اجاره مسكن مشوقی برای مالكین است و در صورتی كه فردی بخواهد برای چند سال ملك خود را خالی نگه دارد بخشی از درآمد خود را از دست می‌دهد و راه درست آن این روش نیست و نمی‌توان چندان به آن امیدی داشت.»
آیا راهكاری برای اخذ مالیات  از خانه‌های خالی وجود دارد؟
این كارشناس بازار مسكن با بیان اینكه راهكار اخذ مالیات از خانه‌های خالی تنها ادغام آن با عوارض است، گفت: «فردی كه ملكی دارد باید بابت خدماتی كه از شهرداری دریافت می‌كند عوارضی را سالانه پرداخت كند و بابت عدم سكونت نیز مالیات بپردازد كه شاید از سوی دولت اعلام شود تخفیفاتی هم در نظر می‌گیریم كه متراژ پایین‌ها را معاف كنند اما خواه ناخواه بسیاری از این مالكین همراه با عوارض مجبور به پرداخت این مالیات نیز خواهند شد و به اجبار این مبالغ را پرداخت خواهند كرد و بسیاری از مشكلات شهرداری كه آنها را مجبور به فروش تراكم یا درآمدهای ناپایدار می‌كند حل می‌شود.»
او ادامه داد: «البته در حال حاضر نیز این عوارض وجود دارد اما مبلغ آن به اندازه‌ای ناچیز است كه كارایی لازم را ندارد و در همه جای دنیا این مبالغ بیشتر است و در مقایسه با كشورهای دیگر این هزینه‌ها در ایران به ‌شدت ناچیز است.»
سلطان محمدی تصریح كرد: «البته طراحان این روش اخذ مالیات از خانه‌های خالی را نوعی ایجاد آرامش اجتماعی می‌دانند، چراكه گمان می‌شد عرضه چند میلیون خانه خالی به بازار نرخ اجاره را كاهش خواهد داد و در صورتی كه این خانه‌ها دراختیار مردم قرار گیرند مشكل مسكن حل خواهد شد اما در واقعیت این‌طور نیست و تعداد خانه‌های خالی كه مالكین دراختیار دارند درصد زیادی نیستند كه باعث تغییر اساسی در بازار اجاره شود و درهمه كشورهای دنیا نیز این تعداد خانه خالی وجود دارد.»