نظر‌خواهی برای حذف یارانه‌ها با رمز «یارانه‌های پنهان»
استدلال «مسعود میرکاظمی»، بازیگردان صحنه، این است كه یارانه حامل‌های انرژی نزدیک به هزارو ۷۰۰ میلیارد تومان است: «یک عده که وضعیت مالی مطلوبی دارند و دارای اموال و دارایی زیادی هستند، بیشترین سهم را می‌برند اما یک فرد روستایی، سهم بسیار اندکی از یارانه انرژی دارد». استدلالی بسیار قدیمی كه گاهی به آمار هم مستند می‌شود.
بازی را «مسعود میركاظمی» شروع كرد و گفت دولت 63 میلیارد دلار «یارانه پنهان» پرداخت می‌كند تا برسد به نماینده مجلسی كه می‌گوید باید رفراندوم برگزار شود و مردم بیایند رأی بدهند كه یارانه نمی‌خواهند و 22 نماینده هم تا حالا امضا كرده‌اند. «ابوالفضل ابوترابی»، نماینده نجف‌آبادی در حاشیه نشست علنی مجلس با حضور در جمع خبرنگاران، گفت: «با توجه به عدد بسیار بالای یارانه نقدی که در سال پرداخت می‌کنیم، بنده براساس اصل ۵۹ و ماده ۳۶ قانون همه‌پرسی تقاضای برگزاری رفراندوم به منظور حذف یارانه‌های آشکار و پنهان و پرداخت مستقیم به مردم را مطرح کرده‌ام».
به گفته او این تقاضا تاکنون توسط ۲۲ نفر از نمایندگان امضا شده است اما برای اعلام وصول به صد امضا نیاز دارد. همچنین تصویب این تقاضا به کسب حداقل دو‌سوم آرای نمایندگان مجلس نیاز دارد. «مصطفی طاهری»، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز در این مورد گفته بود: «لازم است روش پرداخت یارانه پنهان در کشور هدفمند شود اما در‌عین‌حال نباید در اجرای آن به کسی آسیبی هم برسد و ما معتقدیم چنین چیزی شدنی است».
بازیگردان پنهان
استدلال «مسعود میرکاظمی»، بازیگردان صحنه، این است كه یارانه حامل‌های انرژی نزدیک به هزارو ۷۰۰ میلیارد تومان است: «یک عده که وضعیت مالی مطلوبی دارند و دارای اموال و دارایی زیادی هستند، بیشترین سهم را می‌برند اما یک فرد روستایی، سهم بسیار اندکی از یارانه انرژی دارد». استدلالی بسیار قدیمی كه گاهی به آمار هم مستند می‌شود. «ایرنا» ارگان دولت، در مطلبی توجیهی كه درباره این موضوع نوشته است، می‌گوید: «پس در مجموع افراد ثروتمند یا سه دهک بالای جامعه به‌مراتب یارانه‌ای بیشتر از افراد ضعیف و دهک‌های پایین دریافت می‌کنند. دهک اول که پایین‌ترین هزینه را دارد از ۵.۰۶ درصد و دهک دهم از ۱۴.۸۲ درصد یارانه انرژی بهره‌مند هستند» و نتیجه می‌گیرد: «در ضرورت حذف یارانه پنهان شکی وجود ندارد. زیرا روزانه میلیاردها ریال از بیت‌المال به اقشار و طبقاتی از جامعه اختصاص داده می‌شود که نیازی به آن ندارند و هم‌زمان جمعیت میلیونی ضعیف و کم‌درآمد از آن محروم هستند». اما نگرانی از انجام این كار در سرتاسر مطالب پیداست. ایرنا در ادامه می‌نویسد: «با‌این‌حال در صورت فراهم‌نبودن شرایط، به‌ویژه در سطح اقتصاد کلان هرگونه حذف رایانه پنهان ممکن است پیامدهای بسیار بدی برای جامعه در بر داشته باشد» كه به‌وضوح اشاره‌ای است به اینكه دفعه گذشته كه بخشی از یارانه‌های انرژی حذف شد، واقعا پیامدهای بسیار بدی برای جامعه داشت.
حذف یارانه و «آزادسازی قیمت‌ها» اسم رمز سیاست‌های مشخص مالی است؛ سیاست‌هایی جهانی كه نسخه‌اش را صندوق بین‌المللی پول و بانك جهانی می‌پیچید و دولت‌ها اجرا می‌كنند و البته بنا نبود از دولت رئیسی كه خود را حامی محرومان می‌داند، شنیده شود. اما به‌ظاهر دولت برود و دولت بیاید كسی این شعار را رها نمی‌كند هیچ، عملی هم می‌كند. تنها در گزارش توجیهی ایرنا می‌خوانیم كه «اگر بخواهیم سیاست حذف یارانه‌های پنهان به بالا‌رفتن واقعی سطح رفاه اقشار ضعیف جامعه منجر شود، باید تلاش کنیم با تقویت شاخص‌های کلان اقتصادی و کنترل و کاهش تورم از تکرار تجربه پیشین پرداخت یارانه نقدی در گذشته جلوگیری کنیم» كه باز مانند مورد پیش نشان از نگرانی عمیق مسئولان دولت یازدهم از حذف 63 میلیارد دلار كمكی است كه دولت به مردم می‌كند.
یارانه انرژی به محیط زیست آسیب می‌زند!
پیش از این مخالفان این طرح استناد به آمار خامی را كه نشان می‌دهد چه میزان از هزینه خود یارانه‌های انرژی به چه كسی می‌رسد، زیر سؤال برده‌اند و استدلالشان این است كه حذف یارانه انرژی و افزایش هزینه حمل‌ونقل و تولید قیمت همه اقلام سبد یك خانوار را بالا می‌برد. پولی كه تولیدكننده از دولت برای انرژی دریافت می‌كند از قیمت تمام‌شده تولیدش می‌كاهد و قیمت نهایی برای مصرف‌كننده را كاهش می‌دهد. ظاهرا تیم خبری دولت این جواب‌ها را بررسی كرده است و پاسخی نیز در آستین دارد. در مطلب توجیهی دیگری كه روز چهارشنبه در ارگان دولت منتشر شده می‌خوانیم «...از طرف دیگر اگر انرژی را به‌عنوان یک نهاده تولید در نظر بگیریم، پرداخت یارانه انرژی که در نگاه نخست ممکن است سیاست حمایت از تولید تلقی شود(!)، موجب علامت‌دهی نادرست به تولیدکنندگان و افزایش فعالیت در صنایع انرژی‌بر می‌شود» و افزایش فعالیت در چنین صنایعی «به معنای رشد مصرف انرژی، کاهش بهره‌وری تولید و مخاطرات محیط‌زیستی است. شدت مصرف انرژی شاخصی است که نشان می‌دهد به ازای هر واحد تولید ناخالص داخلی کشور، چه میزان انرژی مورد نیاز است». برخی آگاهان بعید می‌دانند كه مردمی كه گرسنگی معضل اولشان است، خیلی نگران آثار پرداخت یارانه بر محیط زیست باشند و ترجیح می‌دهند اول گرسنگی‌شان برطرف شود تا بتوانند با انرژی كافی مطالب و اهداف محیط‌زیستی دولت را دنبال كنند. استدلال‌های فراوانی علیه حذف یارانه‌ها در هر شكلش شده است. نمونه دیگر این است كه اگر دولت به این دقیقی می‌داند كه چه میزان از یارانه‌ای كه پرداخت می‌كند به چه كسی می‌رسد، می‌تواند بر این اساس یارانه را هدایت كند؛ برای نمونه یارانه دهك‌های برخوردار را حذف كند و البته آن را هم در جیب خودش نگذارد و یارانه دهك‌های كم‌برخوردار را افزایش دهد. قانونا هم دولت موظف بود هفت دهك متوسط را شناسایی كند، یارانه‌‌شان را قطع كند و به جیب كم‌برخوردارها بریزد اما به‌جای چنین كاری دولت تصمیم گرفته با پشتیبانی مجلس از مردم قول بگیرد كه اگر 63 میلیارد كمك دولتی یك‌باره حذف شد، واكنش شدیدی مانند بار گذشته نبینیم. ظاهرا تیم اقتصادی دولت به سرپرستی میركاظمی مصمم به انجام این كار هستند و از ابتدای ورود به دولت نرم‌نرم بحث را مطرح كردند تا امروز كه رسما اعلام شده است.
رفراندوم برگزار كنید
رئیسی دولتی را تحویل گرفته است كه كسری بودجه‌‌ای كم‌سابقه دارد. بسیاری از منابعی كه در بودجه مشخص شده محقق نشده‌اند – مهم‌تر از همه در بخش نفت- و چشم‌انداز سیاسی هم نویدبخش نیست كه بتوان روی آن حساب كرد. با‌این‌حال سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه مجلس می‌گوید: «هنوز هیچ طرحی برای حذف یارانه‌های پنهان و آشکار در مجلس اعلام وصول نشده؛ چرا‌که هرگونه بحث درباره یارانه‌ها نیاز به کار کارشناسی دقیق و لحاظ نظر مردم دارد». بار پیشین اعضای كمیسیون بودجه مجلس درباره موضوعی ساده‌تر از صحبت با «شرق» خودداری كردند. این‌بار موفق به تماس با اعضای كمیسیون نشدیم و خیلی هم اصرار نكردیم.
امیدواری كارشناسان این است كه دولت حداقل به این تذكرها گوش كند و به برنامه‌های بلدوزری و ضدامنیتی تن ندهد. ترسی كه وجود دارد از دولتی است كه در رأس امور مالی آن كسی یا كسانی هستند كه سابقه انجام حركات دفعی و كارشناسی‌نشده را دارند و باید در نظر داشت كه در دولت‌های قبل حركات محیرالعقول آن مستقیم و بی‌واسطه با مردم سروكار نداشت و فقط زیرساخت‌ها را نابود كرد. اما شوخی با جیب مردم، با سفره مردم كه همین حالا هم وضعیت اصلا مناسبی ندارد، عواقب خوشی نخواهد داشت. از عاقبت كار دولت پیشین می‌شود عبرت گرفت. با حركات نمایشی مانند برگزاری رفراندوم نیز نمی‌شود از مردم قول گرفت نسبت به عواقب حذف تمامی حمایت‌های دولتی سكوت كنند. مردم اندازه جیبشان دستشان هست و متوجه هستند كه كوچك می‌شود یا بزرگ. با هزار مطلب توجیهی در یك رسانه بی‌خواننده نمی‌شود اندازه آن را بزرگ‌تر یا كوچك‌تر نشان داد. اما برگزاری رفراندوم؛ به نظر حتی شاید بد نباشد رفراندوم برگزار كرد؛ آزمونی واقعی برای سنجش نظر مردم درباره طرح حذف حمایت‌های دولتی و نیز محبوبیت و اعتماد مردم به خود دولت.
منبع: شرق