مهرِ غیرحضوری

«بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها منوط به روند واكسیناسیون است.» روز گذشته وزیر بهداشت دولت سیزدهم تعارف را تا حدی كنار گذاشت و اعلام كرد كه بدون وجود واكسیناسیون تاحد قابل قبول نمی‌شود برای روز بازگشایی فیزیكی مدارس و دانشگاه‌ها بحثی داشت. در چند ماهه اخیر، به خصوص از سوی آموزش و پرورش مدام در مورد بازگشایی مدارس از مهر ماه اخبار ضد و نقیض می‌رسید؛ اخباری كه تكیه بر بازگشایی مدارس داشتند و در ادامه آن را منوط به نظر ستاد ملی كرونا می‌كردند اما كارشناسان آموزش در عین حال كه نسبت به آسیب‌های جدی دوری از مدرسه هشدار می‌دادند، می‌دانستند كه بدون وجود واكسیناسیون گسترده امكان عملی این بازگشایی بدون تحمل ریسك بسیار وجود ندارد.
روز شنبه پایگاه خبری وزارت بهداشت به نقل از بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نوشت: «قطعا بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها اتفاق خواهد افتاد اما این موضوع منوط به روند واكسیناسیون است.» او به صورت خاص در مورد دانشجویان توضیح داد: «تا به امروز همه اساتید دانشگاه‌ها كه اغلب در سنین بالا هستند واكسینه شده‌اند و واكسیناسیون دانشجویان نیز از هفته آینده انجام می‌شود. بسته به میزان واكسیناسیون، بازگشایی نیز عملیاتی خواهد شد تا دانشگاه‌ها به وضعیت عادی و كلاس‌های حضوری بازگردند.» روز گذشته خبرگزاری دولت اعلام كرد كه سه‌شنبه قرار است «بررسی موضوع مهم بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در شرایط كرونایی كشور با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش» در برنامه كمیسیون آموزش مجلس قرار داشته باشد.
درست در روزی كه وزیر بهداشت بازگشایی مدارس را منوط به روند واكسیناسیون دانست، از سوی آموزش و پرورش اعلام شد كه انتظار می‌رود از آبان‌ماه مدارس رفته رفته و مرحله به مرحله بازگشایی شوند. روز گذشته معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش به ایرنا گفت: «مقرر شده است كه شرایط بازگشایی حضوری مدارس از آبان ماه به صورت تدریجی، آرام و با كسب اطمینان از سلامت دانش‌آموزان آغاز می‌شود.» در عین حال دیگر مشخص است كه آموزش و پرورش هم اصرار پیشین خود را روی بازگشایی از اول مهر ندارد. علیرضا كمرئی گفته است: «شروع فعالیت آموزشی دانش‌آموزان از اول مهر به احتمال زیاد به صورت غیرحضوری خواهد بود.» به گفته او اولویت بازگشایی با مدارس كم‌جمعیت خواهد بود و نه مانند سال گذشته براساس رنگ‌بندی شهرها. او توضیح داده است: «بازگشایی مدارس سال گذشته برمبنای رنگ‌بندی شهرها از نظر شیوع ویروس كرونا بود اما در حال حاضر این موضوع تابع رنگ‌بندی نخواهد بود و سیستم‌های اجتماعی در تلاش هستند كه سطح سرایت‌پذیری كرونا را به واسطه فاصله‌گذاری اجتماعی، كاستن از اجتماعات و واكسیناسیون كاهش دهند. مناطق آموزشی كه تراكم دانش‌آموز در آنها كمتر است، كلاس‌های با جمعیت كمتر دارند و امكان فاصله‌گذاری اجتماعی در محیط آموزشی آنها بیشتر است، در اولویت بازگشایی قرار می‌گیرند. بنابراین مدارس با جمعیت كم در مناطق كم جمعیت یا پیرامون استان‌ها، در برخی شهرستان‌ها و مدارس روستایی در اولویت بازگشایی هستند. علاوه بر این، امكانات آموزش دیجیتال در این مناطق كمتر است و باید امكانات آموزشی بیشتری برای آنها مهیا شود.»
بنا بر گفته‌های این مسوول آموزش و پرورش تزریق دوز اول واكسن معلمان به پایان رسیده است و ابراز امیدواری شده كه تا پایان شهریور تزریق دوز دومی‌ها هم به دنبالش آغاز شود و به قول كمر‌ئی تا پایان شهریور «در بسیاری مناطق به نتایج قابل قبولی دست یابیم.» او تاكید كرده كه با توجه به مدت زمانی لازم پس از دوز دوم تا به وجود آمدن ایمنی لازم در برابر ویروس و نیز لزوم واكسیناسیون كسانی كه با دانش‌آموزان سر و كار دارند مانند رانندگان سرویس مدارس، از آبان به بعد می‌توان شاهد تغییراتی در روند حضوری شدن مدارس بود. بعد مساله خود دانش‌آموزان و والدین آنها به میان می‌آید. معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش گفته است: «با توجه به اینكه دانش‌آموزان كمتر از كرونا آسیب می‌بینند و امكان دارد كه ناقل كرونا برای والدین باشند، پیش‌بینی شده كه تا زمان بازگشایی، والدین هم واكسینه شوند.» این یعنی واكسینه شدن والدین یا سرپرستان بیش از 15 میلیون دانش‌آموز كشور كه البته جمع قابل‌توجهی از آنان احتمالا همزمان با اعلام گروه‌های سنی واكسینه شده یا خواهند شد. اما هنوز هم در معادلات آموزش و پرورش مساله خود دانش‌آموزان به نظر نادیده گرفته می‌شود، در حالی كه با گسترش موج دلتا در كشور و لبریز شدن بیمارستان‌های كودكان از اطفال، كودكان و نوجوانان مبتلا به كرونا مشخص شد كه نمی‌توان در برابر این سویه جدید مانند نوع ابتدایی ویروس كرونا عمل كرد. در امریكای شمالی و اتحادیه اروپا مجوز و روند واكسیناسیون 12 تا 17 ساله‌ها مدتی است آغاز شده، چین برای واكسیناسیون كودكان بالای سه سال اقدام كرده و البته اینها در شرایطی ممكن است كه كشورها برای واكسیناسیون گروه‌های در معرض خطر و گروه‌های سنی بالای 18 سال، یعنی برای واكسیناسیون عمومی حداقل 70درصد از جمعیت كشورشان واكسن دراختیار داشته باشند. در عین حال وزیر بهداشت دو روز پیش گفته بود: «در كنار معلمان واكسیناسیون والدین در اولویت قرار گرفته و در هفته‌های آینده این كار آغاز می‌شود و امیدواریم با واردات واكسن مربوط به گروه سنی زیر 18 سال كه در دنیا به تایید می‌رسد دانش‌آموزان را نیز در برابر این بیماری واكسینه كنیم. حضور دانش‌آموزان در مدارس نه تنها آموزش و تحصیل آنها را به همراه دارد بلكه زمینه تقویت روابط اجتماعی و تعاملات فراگیر را به وجود می‌آورد كه امروز دانش‌آموزان با دور شدن از فضای مدرسه دچار رخوت و حتی نوعی چاقی زمینه‌ای شده‌اند.» حالا سوال اینجا است كه «روند واكسیناسیون» كه بازگشایی مراكز آموزشی كشور به آن وابسته است چگونه پیش می‌رود؟

وعده‌های میلیونی
روز جمعه 12 مرداد ماه تعداد واكسن‌های تزریق شده در كل كشور تنها به 138 هزار دوز رسید. از هفت استان خبر رسیده كه برخی مراكز واكسیناسیون به دلیل نبود واكسن درهای خود را بسته‌اند و سردرگمی برای دریافت واكسن چند روزی است كه دوباره رو به افزایش گذاشته. همزمان با این اخبار، در حالی كه مدتی است گروه سنی اعلام شده برای واكسیناسیون از متولدان 50 پایین‌تر نیامده، خبرهای دیگری مدام در حال نوید رسیدن محموله‌های میلیونی به كشور هستند. روز جمعه، یك روز قبل از اینكه وزیر بهداشت بگوید بازگشایی مراكز آموزشی منوط به روند واكسیناسیون است، در صحبت‌های دیگری گفته بود: «مردم نگران تامین واكسن كرونا نباشند، دولت تمام تلاش و توجه خود را برای تامین واكسن و واكسیناسیون گذاشته است.» درعین حال انجام تنها 138 هزار مورد واكسیناسیون در یك شبانه‌روز نگران‌كننده است. یكی از نگرانی‌ها این است كه طولانی شدن روند واكسیناسیون عمومی بر موثر بودن واكسیناسیون تاثیرگذار خواهد بود.
روز گذشته مصطفی قانعی، دبیر كمیته علمی ستاد مبارزه با كرونا به ایلنا گفت: «در فرآیند واكسیناسیونی كه یك سال مداوم طول بكشد، سطح ایمنی كسی كه اول سال واكسن زده است به اندازه سطح ایمنی‌اش در آخر سال نیست، بنابراین واكسیناسیون باید طی سه ‌ماه و ضربتی انجام شود.» برای همین است كه فقط در صورت واكسیناسیون گسترده عمومی است كه می‌توان با خیال راحت‌تری به سراغ بازگشایی مدارس رفت. او توضیح داده است: «در دنیا هم به این دلیل كه سنین بالا را واكسینه كرده‌اند، بازگشایی مدارس داشته‌اند. زمانی كه آنها افراد بزرگسال را واكسینه می‌كنند، اطمینان دارند كه در سنین پایین مرگ و میر ندارند و در حد بیماری سرماخوردگی است. گروه در معرض مرگ بر اثر بیماری كرونا، سنین بالا هستند. واكسیناسیون در ایران نشان داد كه در پیك پنجم درصد مرگ‌ و میر سنین بالای هفتاد سال به وضوح كاهش پیدا كرده است. این نشان داد كه واكسن مرگ را كم می‌كند. حالا تصور كنید كه تمام افراد بالای 35 سال را واكسن زده‌اید، دیگر مرگی برای كشور نمی‌توان متصور شد. البته دانش‌آموزان می‌توانند ناقل باشند، اما به جمعیتی انتقال می‌دهند كه واكسینه شده‌اند.» حالا به میزان دانش‌آموزان و والدین آنها باید جمعیت بیش از 3 میلیونی دانشجویان كشور را هم افزود، یعنی جدای از اعضای هیات علمی و كارمندان دانشگاه، بیش از 6 میلیون دوز واكشن برای دانشجویان لازم است.
در میان اخبار كرونا و مرگ‌ومیر كه در تابستان امسال، بدترین و سیاه‌ترین روزهایش را در طول یك سال و نیم گذشته در كشور رقم زد، اخباری است كه هر از گاهی از ورود واكسن به كشور می‌رسد. روز 11 شهریور ماه مهرداد جمالی ارونقی، معاون فنی گمرك ایران گفت: «یك میلیون و ۴۴۹ هزار و ۶۰۰ دوز واكسن آسترازنكا از سبد كووكس صبح امروز وارد كشور شد.» و بعد خبر از ورود «بزرگ‌ترین محموله واكسن وارداتی كرونا ظرف ۲۴ ساعت آینده» داد. روز بعد پنج میلیون دوز واكسن سینوفارم چینی در فرودگاه امام خمینی(ره) به نمایندگان وزارت بهداشت تحویل داده شد. طبق گفته‌های او تا زمان چاپ این مطلب باید چهار میلیون دوز دیگر واكسن هم وارد كشور شده باشد تا تعداد كل واكسن‌های دریافتی ایران در ماه‌های گذشته به 40 میلیون دوز برسد و این یعنی عدد لازم برای واكسینه كردن 20 میلیون نفر از جمعیت كشور. بنابر اعلام مركز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت تاكنون ۱۹ میلیون و ۳۴۰ هزار و ۳۸۵ نفر دوز اول واكسن كرونا و ۹ میلیون و ۵۰۲ هزار و ۶۷۹ نفر نیز دوز دوم را تزریق كرده‌اند. در واقع تعداد كسانی كه واكسیناسیون كامل را انجام داده‌اند هنوز به 10 میلیون نفر هم نرسیده.

دور از مدرسه
بازگشایی مدارس حتی با ترس و لرز هم كه شده در امریكا در حال اجرا است. موج دلتا دوباره دارد این كشور را درمی‌نوردد و تعداد بستری‌ها و مرگ‌ومیرها را بالا می‌برد اما این‌بار یك تفاوت عمده با زمستان سال گذشته وجود دارد: وفور واكسن سبب شده تا كسانی كه ضدیتی با واكسیناسیون ندارند، واكسن دریافت كرده و تا حدی به زندگی عادی خود برگشته باشند. در این میان مدارس هم با تكیه بر همین واكسیناسیون عمومی گشوده شدند و حالا بحث بر سر این است كه با وجود كسانی كه در مقابل واكسن مقاومت می‌كنند باید كودكان را مجبور به استفاده از ماسك در محیط مدرسه كرد یا نه. هر كشوری به فراخور نسبتش با كرونا مسائل خودش را دارد.
در ایران مانند باقی كشورها، دوری از مدرسه هشدارهای فراوان را برانگیخته است، سلامت جسمی و روانی كودكان به دور از محیط‌های اجتماعی در معرض تهدید است و در این میان دانش‌آموزان پایه‌های دبستان لطمات تحصیلی بسیار می‌خورند. به همین دلیل روز گذشته رضوان حكیم‌زاده، معاون ابتدایی آموزش و پرورش خبر از استمرار «طرح تثبیت و جبران یادگیری مهارت‌های دوره ابتدایی» در سال تحصیلی جدید داد. مركز اطلاع‌رسانی آموزش و پرورش به نقل از او نوشت: «باتوجه به شرایط آموزش غیرحضوری دانش‌آموزان در سال گذشته، یكی از استراتژی‌های معاونت آموزش ابتدایی، شناسایی ضعف‌های احتمالی برخی دانش‌آموزان در یادگیری مهارت‌های پایه است. در دوره تابستان، بخشنامه‌ای تحت عنوان «طرح جبران و تثبیت یادگیری» به تمام مدارس كشور، ارسال شده كه به موجب آن تمام دانش‌آموزانی كه در كارنامه آنها برای درس‌های «فارسی» و «ریاضی» دوره اول ابتدایی و در درس‌های «فارسی»، «علوم» و «ریاضی» دوره دوم ابتدایی قابل قبول و نیازمند تلاش منظور شده است؛ مشمول این برنامه جبرانی می‌شوند.» معاون آموزش ابتدایی با بیان اینكه از اهداف اجرای این طرح می‌توان به: «تعمیق یادگیری و تقویت بنیه علمی دانش‌آموزان»، «حمایت از دانش‌آموزان لازم‌التوجه و كاهش افت تحصیلی»، «تكرار پایه و ترك تحصیل»، به ویژه در پایه‌های اول و دوم ابتدایی اشاره كرد و افزود: «از آنجا كه یادگیری مهارت‌های پایه؛ سنگ بنای یادگیری‌های بعدی است؛ برنامه ما برای ابتدای سال تحصیلی نیز این است كه با همكاری معلمان، «طرح تثبیت و جبران یادگیری مهارت‌های پایه دانش‌آموزان دوره ابتدایی» را با جدیت دنبال كنیم.»
نه تنها برای بازگشایی مراكز آموزشی كه برای حفظ سلامت عمومی، كاهش مرگ و میر و البته پیشگیری از تكرار آنچه در موج پنجم بر مردم ایران گذاشت، دو سه ماه پیش‌رو برای محك زدن توان وزارت بهداشت و دولت جدید در اجرای سریع‌تر واكسیناسیون اهمیت عمده‌ای دارد. قانعی، عضو ستاد مقابله با كرونا در گفت‌وگویش با ایلنا در پاسخ به این سوال كه آیا اتمام واكسیناسیون تا دهه فجر امسال طبق وعده وزیر بهداشت جدید، باتوجه به نگرانی‌ها از احتمال شیوع سویه لامبدا در پاییز دیر نیست؟ گفت:« در واكسیناسیونی كه یك سال مداوم طول بكشد، سطح ایمنی كسی كه اول سال واكسن زده است به اندازه سطح ایمنی‌اش در آخر سال نیست. واكسیناسیون باید طی سه ‌ماه و ضربتی انجام شود. بعد از این واكسیناسیون، مرگ ‌و میر به ‌شدت پایین می‌آید و پس از آن باید برای موارد خطرناكی كه بروز می‌كند، تست‌های تشخیصی و ایزوله ‌كردن بیمار را اعمال كنیم. نمی‌توانیم واكسن بزنیم و بعد بگوییم مردم هرجا كه می‌خواهند بروند. باید شناسایی بیماران و ایزوله‌ كردن آنها و واكسیناسیون را اعمال كنیم، به این می‌گویند قرنطینه هوشمند. همه اینها در كنار یكدیگر جواب می‌دهد.»
منبع: اعتماد