چرا تورم ماهانه رشد كرد؟
هشدار تورمی خوراكی‌ها
نرخ تورم در بخش خوراكی‌ها در حالی ركورد دو ساله را جابه‌جا كرده كه دولت به تازگی مجوز برداشت یك میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای ارایه برخی كالاهای خوراكی به شیوه یارانه‌ای را دریافت كرده است. این سیاست جبرانی كه همواره نیاز به تامین منابع مالی بوده، در آستانه سال نو و ماه مبارك رمضان اجرایی می‌شود .
مركز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود از تورم بهمن ماه اعلام كرد كه شاخص قیمت مصرف‌كننده خانوارهای كشور به بیش از ۳۰۵ رسیده است. این شاخص نسبت به ماه قبل ۴.۱ درصد افزایش پیدا كرده كه با توجه به روند تورم ماهانه از ابتدای سال، یك ركورد محسوب می‌شود. ضمن اینكه شاخص تورم نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۵.۳ درصد بالاتر رفته كه در اینجا نیز نشان از رشد تورم در بازه یكساله دارد. به معنای دیگر، خانوارها به‌طور میانگین، ۳۵.۳ درصد بیشتر از بهمن ماه ۱۴۰۲ برای خرید یك «مجموعه كالاها و خدمات یكسان» هزینه كردند. در بهمن ۱۴۰۳ بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به كالا و خدمات متفرقه، مسكن، آب، برق و گاز و آموزش و كمترین مربوط به ارتباطات است. همچنین نرخ تورم سالانه كشور در بهمن ماه ۱۴۰۳، برابر ۳۲.۰ درصد است كه دامنه تغییرات آن برای دهك‌های مختلف هزینه‌ای از ۳۰.۳ درصد برای دهك‌های اول و دوم، تا ۳۲.۴ درصد برای دهك نهم است. بر این اساس فاصله تورمی دهك‌ها در این ماه به ۲.۱ واحد درصد رسید كه نسبت به ماه قبل (۲.۷ واحد درصد) ۰.۶ واحد درصد كاهش داشته است.
چرا تورم ماهانه بالا رفت؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد كه تورم ماهانه ۴.۱ درصدی از اسفند ۱۴۰۱ تاكنون بی‌سابقه بوده و ركورد ۲ ساله این شاخص شكسته است. در واقع خرداد ماه 1401 دولت وقت دست به حذف ارز 4200 و افزایش نرخ ارز ترجیحی به 28500 تومان زد و بلافاصله بازار خوراكی‌ها به این موضوع واكنش نشان داد و حتی تورم ماهانه تا 10 درصد رشد كرد. اما به مرور اثر افزایش نرخ ارز ترجیحی در بازار تخلیه شد. از آن زمان تاكنون دو سال گذشته و به نظر می‌رسد كه دلیل اصلی رشد عجیب تورمی در بازه زمانی یك ماهه، باز هم به دلیل شوك قیمتی در سبد كالاهای خوراكی بوده است. نگاهی به جزییات تورم در كالاها و خدمات مصرفی خانوارهای كشور طی بهمن ماه امسال، می‌تواند این گزاره را تقویت كند. به‌طور مثال، تورم در بخش سبزی‌ها و حبوبات طی یك ماه نزدیك به 17 درصد رشد كرده است. این عدد در بخش میوه و خشكبار نزدیك به 9 درصد بوده است. تورم ماهانه نان و غلات در بهمن ماه 7.4 درصد بوده و تورم گروه كالایی چای، قهوه و كاكائو 7.3 درصد شده است. در بخش روغن و چربی‌ها نیز تورم ماهانه 6.1 درصدی رخ داده است. در واقع چندین سبد كالایی هستند كه در بخش خوراكی‌ها قرار می‌گیرند و تورم ماهانه آنها از میانگین تورم ماهانه كل خانوارها بالاتر رفته است. اما مثلا تورم ماهانه گوشت قرمز و سفید 1.9 درصد بوده یا تورم بخش لبنیات و تخم‌مرغ 2.3 درصد كه شاید به این دلیل باشد كه تقاضا در این كالاها پایین آمده و قیمت‌ها نیز افت كرده است. به باور اغلب اقتصاددانان تورم ماهانه بالاتر از یك درصد خطرناك محسوب می‌شود، چراكه می‌تواند سطح تورم در طول سال را بالا نگه دارد؛ این در حالی است كه تورم ماهانه بهمن از 4 درصد نیز فراتر رفته است. ضمن اینكه بانك مركزی بارها وعده داده بود كه در پایان امسال تورم به زیر كانال 30 درصدی كاهش پیدا كند؛ اما چنین روندی در تورم ماهانه، هدف كاهش تورم به زیر 30 درصد را غیرممكن خواهد ساخت.
ركورد ۲ ساله تورم خوراكی‌ها شكست
سبد مصرف خانوار از دو گروه كالای «خوراكی، آشامیدنی و دخانیات» و «غیرخوراكی و خدمات» تشكیل شده است. مركز آمار تورم ماهانه خوراكی‌ها را ۶.۷ درصد اعلام كرده در حالی كه این شاخص در دی ماه ۳.۲ درصد بوده است. همچنین تورم نقطه به نقطه خوراكی‌ها نیز به ۳۶.۴ درصد رسیده كه تقریبا ۹ واحد درصد نسبت به دی بالاتر است. به عبارت دیگر، تورم نقطه به نقطه خوراكی‌ها كه در دی ماه از كانال ۳۰ درصد خارج شده بود، اكنون به كانال ۳۶ درصد رسیده است. تورم سالانه این گروه از كالاها نیز با ۰.۶ واحد درصد افزایش نسبت به دی به ۲۶.۶ درصد رسیده است. از سوی دیگر، تورم ماهانه اقلام خوراكی در این ماه ۲.۹ درصد برآورد شده كه تنها ۰.۱ واحد درصد بالاتر از دی ماه است. نرخ نقطه به نقطه و سالانه این كالاها نیز به ترتیب ۳۴.۸ درصد و ۳۴.۹ درصد برآورد شده است. نكته قابل توجه این است كه تورم سالانه این كالاها نسبت به دی كاهش یافته است.
تورم روستاها بالاتر رفته است
تورمی كه معمولا به آن استناد می‌شود، تورم كل كشور است كه حاصل میانگینی از تغییر قیمت سبد مصرف یكسان خانوار در كل كشور است. این نرخ به تفكیك مناطق شهری و روستایی نیز محاسبه می‌شود. محاسبات مركز آمار نشان می‌دهد كه تورم ماهانه طی بهمن امسال در مناطق شهری ۴ درصد و در روستاها ۴.۷ درصد بوده است. تورم نقطه به نقطه نیز در روستاها بالاتر از شهر‌هاست در حالی كه نرخ سالانه این شاخص رفتار متضادی از خود نشان داده است. به‌طور كلی، سطح تورم در بهمن ۱۴۰۳ به شكل بی‌سابقه‌ای در طول دو سال اخیر افزایش یافته و این رخداد نیز بیشتر متاثر از افزایش قیمت كالاهای خوراكی بوده است.
بالاترین تورم در كجا رخ داد؟
طبق داده‌های منتشره از سوی مركز آمار ایران، سمنان از جایگاه چهارمین استان با كمترین نرخ تورم سالانه كالاها و خدمات مصرفی خانوارها منتهی به بهمن ۱۴۰۲ در كشور با 39.5 درصد نرخ تورم، به بیشترین نرخ تورم سالانه كشور در بهمن ۱۴۰۳ سقوط كرده است. سمنان با 35.4 درصد نرخ تورم سالانه كالاها و خدمات مصرفی خانوارها منتهی به بهمن امسال در بین ۳۱ استان كشور در رتبه سی و یكم قرار گرفت؛ جایگاهی كه بهمن ۱۴۰۲ برای سمنان چهارم كشور بود. تحلیل داده‌های مركز آمار ایران نشان می‌دهد نرخ تورم سالانه كشور منتهی به بهمن ۱۴۰۳ به میزان ۳۲ درصد بود و این شاخص اقتصادی در سمنان 3.4 درصد بالاتر از میانگین كشوری برآورد شد.
سیاست‌های جبرانی جواب می‌دهد؟
نرخ تورم در بخش خوراكی‌ها در حالی ركورد دو ساله را جابه‌جا كرده كه دولت به تازگی مجوز برداشت یك میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای ارایه برخی كالاهای خوراكی به شیوه یارانه‌ای را دریافت كرده است. این سیاست جبرانی كه همواره نیاز به تامین منابع مالی بوده، در آستانه سال نو و ماه مبارك رمضان اجرایی می‌شود . اما به نظر می‌رسد كه یك راهكار كوتاه‌مدت برای جبران شرایط تورمی در بخشی از بدنه جامعه باشد و به صورت بلندمدت سیاست جبرانی، افزایش میزان حقوق و دستمزد كارگران است كه این روزها بحث و جدل بر سر آن بالا گرفته و اخبار تایید نشده‌ای از اصرار به رشد 20 درصدی دستمزدها در سال آینده مخابره شده كه چندان جالب توجه نیست.