كاسبان سلامت ؟

«طبق قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان (مصوب  ۲۱/۷/ ۱۳۹۸)، هرگونه دریافت وجه اضافی از بیماران یا زیرمیزی، از شیوه‌های غیرقانونی برای وصول هزینه خدمات به مشتریان به‌شمار می‌آید كه این رفتار خلاف قانون، تخلف و جرم محسوب می‌شود و مستلزم تعقیب قانونی برای پزشك متخلف است.» اما این پاراگراف درحد قانون باقی مانده است، زیرا روزانه تعداد زیادی بیمار فقط با پرداخت زیرمیزی یا عبارتی تحت عنوان «هزینه مطب» می‌توانند وقت عمل جراحی بگیرند و درصورت پرداخت نكردن این هزینه اضافه، پزشك حاضر به عمل جراحی بیمار نمی‌شود.  «وقتی از مطب بیرون آمدم تا چند دقیقه بی‌‌قفه داشتم گریه می‌كردم، آن‌قدری كه دوستام فكر كردن دكتر درباره بیماریم خبر بدی داده. دكتر گفت كه قبل عمل پات باید ۸ میلیون برام واریز كنی و وقتی من گفتم این عدد برای من خیلی زیاده با لحن خیلی تند و صدای بلندی گفت اصلا نمی‌خواد همینم بدی. منم حالا حالاها فكر نكنم بتونم بهت وقت بدم.»  «الهام» كه این موضوع را تعریف می‌كرد، می‌گفت كه این موضوع اصلا اتفاق جدید و عجیبی نیست، چراكه حداقل ۱۰ سال است كه به واسطه بیماری‌ها و جراحی‌های خانواده‌اش با این موضوع مواجه بوده است. پدرش حدود ۶ سال پیش دستش را عمل كرده است و دكتر بدون زیرمیزی وقت جراحی نداده است.  به نظر می‌آید این موضوع هیچ تازگی نداشته باشد و مختص به پایتخت هم نیست؛ در شهرهای شمالی و بسیاری از شهرهای كشور، عمل جراحی پزشكان منوط به دریافت مبلغی تحت عنوان هزینه مطب است. بسیاری از بیمارانی كه مجبور به پرداخت زیرمیزی شدند، به دلیل شرایط سخت مریضی كه با آن مواجه بودند، حتی پیگیر موضوع و پول غیرقانونی كه ازشان اخاذی می‌شد هم نبودند؛ درحالی كه اگر بیماری دنبال پیگیری این موضوع باشد، طبق قانون، پزشك از یك تا هفت سال زندان محكومیت خواهد داشت. اما به نظر می‌آید عده‌ای از پزشكان، از وضعیت سخت روانی و جسمانی بیماران سوءاستفاده می‌كنند و بیماران هم در شرایطی قرار می‌گیرند كه چاره‌ای جز پذیرش شرایط ندارند.

در همین خصوص «امیرعلی»، پسربچه ۱۰‌ساله كه عمل لوزه داشت، به دلیل مشكلات مالی، در بیمارستان دولتی عمل شد، اما پزشك جراح برای عمل لوزه ۵ میلیون تومان زیرمیزی گرفت و بعد وقت عمل داد. پدر امیرعلی گفت: «هزینه عمل لوزه در بیمارستان دولتی، حدود ۸۰۰ هزار تومان تا یك میلیون است، اما با زیرمیزی این عدد خیلی بیشتر می‌شود. من وضعیت مالی خیلی خوبی ندارم كه بتوانم پسرم را در بیمارستان خصوصی عمل كنم، اما دكتر جراح گفت باید ۵ میلیون تومان پرداخت كنم تا پسرم را در بیمارستان دولتی عمل كند. دكتر حرفی نزد و منشی موارد مالی و زیرمیزی را با ادبیات خاصی توضیح داد و گفت اگر پرداخت نشود نمی‌تواند وقت عمل بدهد.»
موضوع دریافت وجه اضافی پزشكان از بیماران یا همان زیرمیزی، از نظر قانونی كاملا رد شده است. طبق قانون، پزشكان موظف به ارایه خدمات مطابق با تعرفه‌های مصوب هستند و دریافت هرگونه وجهی مازاد بر تعرفه قانونی ممنوع است و تخلف محسوب می‌شود و هر عملی خلاف آن، ممنوع و حرام است. به گفته وكیل، از لحاظ حقوقی، زیرمیزی پزشكان می‌تواند تحت عنوان «وصول و دریافت مال نامشروع» تلقی شود و پزشكانی كه چنین جرمی را انجام می‌دهند، بار اول دو برابر پرداختی بیمار جریمه و توبیخ كتبی می‌شوند، بار دوم، پنج برابر پرداختی بیمار جریمه و پروانه مسوول فنی نیز لغو شده و بار سوم ۱۰ برابر پرداختی بیمار، پزشك مربوطه جریمه خواهد شد و پروانه مسوول فنی و حتی بیمارستان نیز باید لغو شود.
طبق مواد ۱۰ و ۱۳ آیین‌نامه انتظامی رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلان حرفه‌های پزشكی و وابسته، شاغلان حرفه‌های پزشكی و وابسته مكلف هستند تعرفه‌های خدمات درمانی مصوب ابلاغ شده از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی را رعایت كنند و حق دریافت هیچ‌گونه وجه یا مالی از بیماران را علاوه‌بر وجوهی كه توسط مسوولان موسسه درمانی ذی‌ربط طبق مقررات دریافت می‌شود، ندارند. اما به نظر می‌آید این قوانین در عمل رعایت نمی‌شود و پزشكان هم ترسی بابت محاكمه شدن، ندارند؛ زیرا سال‌هاست این اتفاق در بیمارستان‌های متعددی در شهرهای مختلف كشور می‌افتد. طبق گفته بیماران، پزشكان زیرمیزی را به‌صورت مخفی و در شرایط خاصی از بیماران دریافت می‌كنند. چند بیمار گفتند كه دكتر شماره كارت منشی یا یكی از آشنایان را به بیمار می‌دهد یا درخواست  پول نقد می‌كند كه پیگرد قانونی هم نداشته باشد. یكی از بیماران گفت: «مادرم برای عمل فیبروم در اتاق عمل بود كه پزشك گفت اول برویم در خیابان پشت بیمارستان هزینه عمل را نقد پرداخت كنیم و بعد مادرم عمل می‌شود.»  موضوع زیرمیزی پزشكان حوزه تخصص خاصی ندارد و بیشتر جراحان بدون این عدد حاضر به انجام عمل جراحی نمی‌شوند. مریم درباره تجربه شخصی‌اش توضیح داد: «من ۳۸ سال دارم و به دلایل زیادی عمل جراحی‌ شده‌ام و هیچ‌وقت تجربه جراحی بدون پرداخت زیرمیزی را نداشته‌ام. می‌توانم بگویم بیشتر پزشكان بدون زیرمیزی جراحی نمی‌كنند، زیرا بیمارستان هزینه‌های خودش را می‌گیرد و دكتر هزینه خودش را.»
او ادامه داد: « حدود ۲ سال پیش عمل فیبروم كردم، هزینه عمل ۶ میلیون تومان بود و ۸ میلیون آن زیرمیزی پزشك بود. همچنین پارسال عمل ساق پا كردم، هزینه ۱۶ میلیون برای بیمارستان و ۸ میلیون برای خود دكتر بود كه اگر پرداخت نمی‌كردم وقت عمل نمی‌داد.»
بسیاری از بیماران گفتند كه موضوع دریافت زیرمیزی توسط پزشك آن‌قدر شایع است كه بیماران دیگر دلیل آ‌ن را نمی‌پرسند؛ فقط قبل از عمل، هزینه را جویا می‌شوند كه برای پزشك جراح آماده كنند. «علی» كه در بیمارستان قلب دولتی تهران عمل قلب داشت گفت كه دكتر به او گفته ۵ میلیون برای شماره كارتی ناشناس واریز كند. وقتی علی دلیل این پول را پرسیده دكتر جواب داده كه من پول اعتبارم را می‌گیرم و اگر مشكلی داری پیش دكتر دیگری برو. دقیقا همین اتفاق برای چند بیمار در شمال كشور هم افتاده است. در شهرهای ساری، گرگان، بهشهر، آمل و چند شهر دیگر، بیماران برای عمل قلب مجبور به پرداخت ۲۰ میلیون تومان زیرمیزی شده‌اند و این عدد طبق شهرت دكتر و بیمارستان كم و زیاد می‌شود. به گفته یكی از بیماران، عمل قلب در سال ۱۳۹۴ در بیمارستان دولتی تهران ۳۰ میلیون بود، در بیمارستان خصوصی ۲ میلیون، این درشرایطی است كه طبیعتا اگر بیماری هزینه بیشتری داشت در بیمارستان دولتی عمل نمی‌كرد.عده‌ای از بیماران معتقدند كه هزینه عمل جراحی در بیمارستان خصوصی با بیمارستان دولتی به دلیل زیرمیزی نسبتا برابر است. «رضا» برای عمل مغزاستخوان چهار سال گذشته، پیش پزشكی رفت كه در بیمارستان دولتی عمل می‌كرد، او گفت كه پزشك به دلیل شهرتش گفته بود كه عمل جراحی ۱۲۰ میلیون هزینه دارد اما همان دكتر در بیمارستان خصوصی هم ۱۲۰ میلیون فقط هزینه بیمارستان را می‌گرفت.
«شهناز» یكی از بیمارانی كه در بیمارستان دولتی در گرگان عمل فیبروم كرده بود، گفت: «پارسال من برای عمل فیبروم ۳ میلیون به جراح پرداخت كردم. باوجود اینكه من بیمه تكمیلی بودم روزی كه برای ویزیت به مطب دكتر رفتم، بعد ویزیت، منشی گفت كه روز عمل ۳ میلیون پول نقد همراه‌مان باشد. من هم در آن دوره حال جسمانی بسیار بدی داشتم، به همین دلیل خیلی توان بحث و مجادله نداشتم، در همان شرایط بد جسمانی در راهروی بیمارستان دكتر به دخترم اشاره كرد كه برویم پایین، در همان زمان زیرمیزی را دریافت كرد و آمد بالا برای عمل جراحی؛ یعنی اول پول را گرفت و بعد من را عمل كرد.» یكی از بیماران هم گفته بود كه حدود سال پیش در شهر ساری، عمل معده كرده بود و دكتر سكه تمام‌بهار از او گرفته بود.                                       

كادر  درمان،  شاهدان  كاسبكاری
شهادت این موضوع را تنها بیماران ندادند، بلكه بسیاری از پرستاران هم این موضوع را تایید كردند. «پارسا» پرستار بیمارستانی خصوصی در تهران گفت كه سال‌هاست با این اتفاق در كشور مواجه است، نه‌تنها پرستاران بلكه سایر كادر درمان هم مانند مسوول آزمایشگاه، نگهبان و پرستار اتاق عمل درباره این موضوع گفتند كه موضوع زیرمیزی برای بیمارستان‌های دولتی و خصوصی وجود دارد و بیشتر پزشكان بدون دریافت زیرمیزی حاضر به جراحی نیستند یا بسیار دیر وقت می‌دهند. «زهرا» پرستار بیمارستانی خصوصی در شهرستان بهشهر در استان مازندران گفت: «این موضوع خیلی عادی شده است. اینجا همه پزشكان حتی برای ساده‌ترین جراحی‌ها هم پول می‌گیرند. اخیرا همسرم یك عمل ساده سرپایی داشت كه ۲ میلیون زیرمیزی پرداخت كرد. یكی از بیماران برای عمل آپاندیس در یك بیمارستان دولتی ۵ میلیون زیرمیزی به یك جراح عمومی داد. همكارم هفته پیش سر بچه‌اش شكست، برای بخیه زدن، پزشك ۷ میلیون گرفت و بعد سر بچه را بخیه زد. این اتفاق آن‌قدر زیاد شده كه برای مردم عادی شده است و فكر می‌كنند كه باید پرداخت كنند.»
طبق گفته عده‌ای از پرستاران، زیرمیزی پزشكان فقط برای درمان نیست و حتی برای عمل سزارین و زایمان هم زیرمیزی‌ زیادی دریافت می‌شود. جدای از هزینه بیمارستان، پزشك جراح، میانگین ۳۰ میلیون هزینه جراحی سزارین می‌گیرد. در شهرهای كوچك‌تر این عدد ۱۵ میلیون است. بیشتر بیماران مدعی هستند كه پزشكان بدون دریافت زیرمیزی حاضر به جراحی نیستند و از طرفی عده‌ای از بیماران هم حاضرند عدد زیادی به پزشك پرداخت كنند تا پزشك مطرحی جراحی‌شان كند. اما عادی شدن و تعدد بیمارستان و پزشكانی كه چنین تخلفی می‌كنند، دلیل بر بی‌توجهی به چنین موضوعی نمی‌شود؛ آن‌هم موضوعی كه ارتباط مستقیم با سلامتی و جان انسان دارد. چالش‌ها و مشكلاتی كه پزشكان دارند، دلیل بر سوءاستفاده از بیماران و حال بد روانی و جسمی آنها نیست. سلامتی انسان، موضوع مالیات‌دهی پزشكان نیست كه با دریافت اجباری ویزیت نقدی به صورت اجباری، فرار مالیاتی كنند. به نظر می‌آید عده‌ای از پزشكان با درنظر گرفتن زمان طولانی كه برای درس خواندن صرف كرده‌اند، حق از نظر خودشان از بین رفته‌ را باید از شهروندان پس بگیرند، اما قطعا راه را اشتباه می‌روند. نگاه كالایی به جان انسان نه تنها موضوعی را برای پزشكان حل نمی‌كند، بلكه به چالش‌ها اضافه می‌كند و باعث نگاه ابزاری به انسان می‌شود.در همین خصوص وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی هم اعلام كرده است كه تخلفات پزشكان، از طریق كمیسیون ماده ۱۱ در حوزه درمان طبق مقررات با آنها برخورد می‌شود و بیماران در صورت مواجهه با تخلفاتی اینچنینی می‌توانند از طریق مراجعه به سازمان نظام پزشكی و شكایت در دادسرای نظام‌پزشكی، مراجعه به وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی و شكایت از پزشك متخلف در كمیسیون ماده 11 و مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب و طرح شكایت كیفری اقدام كنند.

 منبع: اعتماد