دولت اصلاحات بهترین دولت پس از جنگ بود

با نگاهی به آمارهای موجود اقتصادی از دولت‌های گذشته می‌توان دریافت كه یكی از بهترین دوره‌های اقتصادی پس از انقلاب، دوره اصلاحات بوده است. دولت محمد خاتمی یكی از بهترین دولت‌ها در عملكرد اقتصادی بوده به گونه‌ای كه در این دوره، شاهد شتاب رشد اقتصادی بودیم و بهترین دستاورد‌های اقتصادی به لحاظ مهار تورم، افزایش رشد اقتصادی و بهبود دستمزد‌ها در مقایسه با تورم و... در این دوره رخ داده است، بر اساس این گزارش در دوره هشت ساله ۱۳۸۳– ۱۳۷۶، تولید ناخالص داخلی ایران از ۲۹۱ تریلیون و ۷۶۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۷۶ به ۳۹۷ تریلیون و ۳۰۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۸۳ افزایش یافته است و رشد تولید ناخالص داخلی منجر به نرخ رشد اقتصادی كشور شد كه به‌طور متوسط این نرخ در محدوده ۴.۳۲ درصد بود، همچنین رشد اقتصادی سالانه در سال‌های برنامه دوم توسعه به‌طور متوسط ۳.۲ و در سال‌های برنامه سوم حدود ۵.۶ درصد بوده است.

ضرورت افزایش مراودات بین‌المللی

سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه شهید چمران اهواز به «اعتماد» گفت: دو عامل مهمی كه باعث رشد اقتصادی و بهبود شاخص‌های كلان اقتصادی در شرایط فعلی ایران می‌شود به ترتیب آرامش و بهبود در روابط خارجی به منظور گسترش تجارت خارجی به خصوص با كشورهای پیشرفته و افزایش فروش نفت و تامین نیازهای بخش تولید و بخش مصرف است. این اقتصاددان در ادامه با مقایسه شرایط اقتصادی كشور در دولت اصلاحات با وضعیت اقتصادی در دولت سیزدهم افزود: آن‌گونه كه در دولت سیزدهم شاهد آن بودیم مراودات تجاری ایران بیشتر با همسایه‌های فقیر و كشورهای آفریقایی بود، این در حالی است كه در دولت اصلاحات این مراودات با كشورهای مطرح دنیا گسترش یافته بود و ما امروز اگر بخواهیم به رشدی دست پیدا كنیم و شاهد بهبود شرایط اقتصادی باشیم دولت‌ها باید شرایط ارتباطات بین‌المللی را برای كشور فراهم كنند.

تنش‌زدایی در دولت اصلاحات

افقه تصریح كرد: آن‌گونه كه در دوران آقای خاتمی شاهد آن بودیم ایشان طرفدار سیاست تنش‌زدایی با دنیا بود و بهترین روابط با جهان غرب و البته شرق هم فراهم شد و فعال‌ترین دیپلماسی ایجاد شده بود و همین مساله باعث شد كه بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی را در آن دوران داشته باشیم. این كارشناس اقتصادی تصریح كرد: ۵۰ درصد صادرات ایران شامل محصولات پتروشیمی می‌شود كه یكی از دستاوردهای دوران اصلاحات و زمان آقای خاتمی است كه با افزایش آرامش در روابط خارجی رشد سرمایه‌گذاری‌های خارجی به وجود آمد. افقه با اشاره به افزایش اشتغال در زمان اصلاحات گفت: دوره ریاست‌جمهوری آقای خاتمی نه تنها بهترین دوره رونق اقتصادی در كشور بود، بلكه بهترین دوره رونق پس از پایان جنگ هم به شمار می‌رود.

رشد اقتصادی كنونی از دولت قبل

آغاز شده بود

این اقتصاددان خاطرنشان كرد: در دولت سیزدهم هیچ شاخص مثبتی را نمی‌توان دید جز یك رشد اقتصادی محدود كه باید گفت این رشد اقتصادی از دوره آقای روحانی شروع شده بود، اما دلیل متوقف شدن این رشد در دوران آقای روحانی به خروج یك‌باره دونالد ترامپ از قرارداد برجام برمی‌گردد كه پس از آن شاهد تنش‌های بعدی و انقطاع روابط پولی و مالی بودیم و از سوی دیگر با شروع اپیدمی كرونا در سال ۹۸ یك رشد منفی در اقتصاد به وجود آمد. افقه خاطرنشان كرد: اما با تثبیت شرایط سیاسی از سال ۹۹به بعد رشد اقتصادی در كشور آغاز شد و پس از آن این رشد ادامه پیدا كرد، البته تنها نكته مثبت در دولت سیزدهم فروش نفت بود كه نسبت به دولت قبل رشد داشت كه اگر آقای روحانی هم در دولت مانده بود همین رشد رخ می‌داد، چراكه از دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن در امریكا یك توافق نانوشته بین ایران و امریكا به وجود آمد كه اجازه داده شد چین از ایران نفت بخرد و ایران هم غنی‌سازی خود را كنترل كند.

فروش نفت به چین هم چندان مطلوب نبود

این كارشناس اقتصادی در ادامه گفت: افزایش فروش نفت باعث شد تا در دولت سیزدهم تا حدودی درآمدها نسبت به سال ۹۷ كه دولت با قطع یك‌باره فروش نفت مواجه شد افزایش یابد. افقه تصریح كرد: آنچه در دولت سیزدهم اتفاق افتاد یك رشد برجسته‌ اقتصادی نبود، بلكه بیشتر این رشد حاصل پر شدن ظرفیت‌های خالی ناشی از بهبود شرایط بعد از كرونا بود و بهبود فروش نفت از طریق شدت گرفتن دور زدن‌ تحریم‌ها رخ داد، هر چند این دور زدن‌ها و نحوه فروش نفت به چین هم چندان مطلوب نبود و حتی قیمت نفت را حدود ۲۰ دلار و زیر قیمت بازار فروختند كه پول فروش نفت را هم با دردسرهای زیاد و با كسر هزینه‌های بالا از طریق صرافی‌ها به كشور آوردند.

دولت سیزدهم در بخش كنترل نقدینگی موفق نبود

او ادامه داد: اما سایر اقدامات اقتصادی دولت سیزدهم توام با ناكامی بودند و حتی در بخش كنترل نقدینگی هم چندان موفق نبودند و پس از سه سال تلاش یك مقدار محدودی این كنترل‌ها انجام شد یا در بخش كنترل تورم بعد از سه سال تلاش میزان آن از۴۵ درصد به حدود ۳۸ درصد رسید كه این رقم هم در مقایسه با تورم‌های جهانی بسیارغیرعادی است. این اقتصاددان تصریح كرد: بنابراین دولت سیزدهم را نمی‌توان در حوزه اقتصادی چندان موفق تلقی كرد كه این عدم موفقیت هم به گواه آمارها و هم به گواه مجلسی‌های همسو و همفكر دولت سیزدهم است.

شدت گرفتن تحریم‌ها تجارت را مختل كرد

افقه ادامه داد: این در حالی است كه در دوره آقای خاتمی به دلیل گسترش روابط خارجی و سیاست‌های داخلی شاهد یك دوران رونق در كشور بودیم كه اصلا قابل قیاس با سیاست‌های دوران آقای رییسی نیست.او با اشاره به تحریم‌ها تصریح كرد: در آن دوران تحریم چندانی نبود هر چند موضوعات هسته‌ای كشور از سوی منافقین فاش شده بود و آغاز مذاكرات هم بود و آقای روحانی هم در آن زمان رییس شورای امنیت ملی بود و توافقاتی صورت گرفت، اما تنش چندانی نبود.این اقتصاددان خاطرنشان كرد: البته بعد از اشغال لانه جاسوسی در ایران تحریم‌های یكجانبه از سوی امریكا انجام شد، اما شدت گرفتن تحریم‌ها از سال ۹۷ انجام شد كه نه تنها امریكا، بلكه تقریبا همه كشورهای دنیا از ارتباطات مالی و مراودات تجاری با ایران منع شدند.

دولت سیزدهم از حضور بایدن به درستی بهره نبرد

افقه تصریح كرد: البته پیش از شدت گرفتن تحریم‌ها و از سال‌های۹۵ و ۹۶ به بعد و پس از توافقات برجامی به رونق خوبی هم در كشور رسیدیم و حتی رشد ۱۲ درصدی را هم شاهد بودیم، اما خروج از برجام و تحریم‌های بی‌سابقه به یك‌باره باعث شد كه از دوره آقای روحانی به بعد برخی شاخص‌های اقتصادی مجددا دچار مشكل شوند و از سال ۱۴۰۰ به بعد هم با بازگشت جو بایدن شرایط كمی بهتر شد، اما متاسفانه دولت سیزدهم نتوانست از حضور جو بایدن كه بهترین فرصت برای بازگشت برجام بود به درستی استفاده كند و تحریم‌ها باز هم ادامه پیدا كرد و ما ناچار شدیم تا تجارت‌مان را با زحمت و هزینه بسیار زیاد به مردم ادامه دهیم.بر اساس این گزارش و طبق گزارش بانك مركزی، متوسط رشد اقتصادی فصلی دولت‌های نهم و دهم (پاییز ۱۳۸۴ - تابستان ۱۳۹۲) معادل 5/2 درصد و متوسط رشد اقتصادی فصلی دولت‌های یازدهم و دوازدهم (پاییز ۱۳۹۲ - تابستان ۱۴۰۰) معادل 5/1 درصد بوده است. اما در ۶ فصل نخست عملكرد دولت سیزدهم (پاییز ۱۴۰۰ – زمستان ۱۴۰۱) به ۴.۴ درصد افزایش یافت كه كارشناسان اقتصادی این رشد را به افزایش فروش نفت مرتبط می‌دانند.