دخالت ناروا در پزشكی فقط شامل دكان‌های داروهایی گیاهی و حجامت‌گران و بادكش‌اندازان نیست كه بدون دانش و تخصص پزشكی طبابت می‌كنند، بلكه در اینترنت تعداد زیادی از حكیم‌باشی‌ها و دكتر علفی‌ها ادعای درمان انواع و اقسام بیماری‌ها را دارند و مشورت‌های پزشكی تقریبا در همه زمینه‌ها می‌دهند. حتی ادعای درمان بیماری‌هایی را دارند كه مراكز پژوهشی بزرگ جهان هنوز آن را درست نشناخته‌اند و روش درمانی مناسبی برای آن ندارند. دختران و پسران جوانی را می‌بینید كه با قاطعیت و اطمینان توصیه‌های پزشكی، روانپزشكی، بهداشتی و جنسی می‌كنند و دارو برای سرطان، بیماری‌های قلبی، رماتیسم و طاسی تجویز می‌كنند و قول صددرصد درمان می‌دهند. خیلی از این پزشكنماها روپوش سفید می‌پوشند و گوشی به گردن‌شان می‌اندازند و چندین قاب عكس هم پشت سرشان دیده می‌شود كه این احساس را القا كند كه اینها مدارك علمی و پزشكی است. در حالی كه ممكن است گواهی ضمانت چرخ خیاطی یا تضمین‌نامه خودرو یا سند خودرو یا تشویق‌نامه كودكان‌شان باشد. خب در مورد این همه توصیه‌ها و دستورات پزشكی اینترنتی و غیراینترنتی چگونه می‌توانیم بفهمیم كدام یك راست می‌گویند.
ادعاهایی كه مدعیان طب سنتی، طب ایرانی و طب‌های مختلف دیگر می‌كنند و شهادت بیمارانشان در مورد مفید بودن یك دارو یا روش درمانی ارزش علمی و پزشكی ندارد. این اثر درمانی می‌تواند ناشی از اثر پلاسبو یا اثر دارونما باشد. اثر دارونما یعنی اگر شما یك ماده‌ای را كه خاصیت دارویی ندارد به یك بیمار بدهید و به او بگویید كه این یك داروی مسكن یا فشار خون است واقعا باعث كاهش موقتی درد و فشار خون او می‌شود. به همین جهت، در طب نوین یك گروه شاهد را در مقابل یك گروه مورد مطالعه قرار می‌دهند و اثر دارو را در گروه آزمون با اثر دارونما در گروه شاهد مقایسه می‌كنند.
پزشكنماها چه كسانی هستند؟
پزشكنماها كسانی‌اند كه با جلب اطمینان بیمار به شیوه‌های مختلف و ادعا برای درمانهای پزشكی و بهداشتی در افراد و سپس وانمود به درمان كردنشان با داروهای گران قیمت ناشناخته و بی‌اثر از بیماران پول می‌گیرند. ممكن است بعضی‌ها در ابتدا برای جلب‌توجه بیمار پول نگیرند و حتی یك گرد یا معجون مجانی هم به بیمار بدهند. این فقط برای دانه‌پاشی است و در مراحل بعد حتما درخواست پول می‌كنند. روش‌های به كار گرفته شده توسط آنها غالبا بر اساس اطلاعات نادرست، ادعاهای دروغین و دارو و درمانهای طبی كاذب، بی‌فایده و حتی خطرناك است.
پزشكنماها چه مشخصاتی دارند؟
١- مدعیان پزشكی و پزشك و پزشكنماها معمولا به مدارك و شواهد غیرقابل اعتماد متوسل می‌شوند كه بنیان بسیاری از نتیجه‌گیری‌های نادرست‌شان در مورد طب و بهداشت است. آنها به قواعد و اصول مرسوم درباره اعتبار مدارك و شواهد علمی اعتنایی ندارند و هرگونه روش علمی را كه براساس مشاهدات كنترل شده و آزمایش‌شده است نادیده می‌گیرند.
٢- آنها پیش از آنكه روش‌های درمانی ابداعی خود را برای بررسی و تحقیق به پزشكان یا متخصصان بهداشت و درمان یا مراكز علمی و تحقیقاتی عرضه كنند همیشه مستقیم به سوی مردم معمولی و بی‌اطلاعی می‌روند كه صلاحیت ارزشیابی روش‌های جدید درمان بیماری‌ها را ندارند. آنها ادعا می‌كنند پزشكان و دست‌اندركاران بهداشت و درمان و سایر گروه‌هایی كه آموزش علمی دارند به عمد و از روی قصد از پذیرفتن و به رسمیت شناختن كشف جدیدشان خودداری می‌كنند، زیرا می‌ترسند دارو یا روش درمانی‌شان درآمد این پزشكان را كاهش دهد و بیماران دیگر به سوی آنها نروند.
پزشك نماها و مدعیان كشفیات پزشكی و روش‌های جدید دارودرمانی برخلاف دانشمندان واقعی این رشته معمولا از بررسی و آزمایش به اصطلاح كشفیات‌شان توسط دیگران سر باز می‌زنند و در مواردی هم كه بیمارانی در اختیار این افراد گذاشته شده است و نتایج بسیار بدی به دست آمده، آنها نتیجه آزمایش را قبول نمی‌كنند و زیان‌بخش بودن دارو یا روش درمانی‌شان را نمی‌پذیرند و آن را نتیجه دشمنی و غرض‌ورزی آزمایشگران می‌دانند. البته، گاهی هم صادقانه فكر می‌كنند معالجه‌شان كاملا مفید واقع شده است.
٣- این افراد به علت بعضی نقایص شخصیتی یا روانی به آنچه خود می‌گویند حتی وقتی نادرست و غیرقابل باور است، به‌شدت اعتقاد دارند. به عبارت دیگر آنها دچار یك اختلال روانی به نام دروغگویی هستند.
4- این افراد تك بعدی‌اند و فقط به یك چیز اعتقاد دارند و نمی‌توانند قبول كنند ممكن است بهتر از دارو و روش درمانی‌شان چیز دیگری هم وجود داشته باشد و همیشه معتقدند درمان‌های‌شان كاملا موثر است.
۵- با اینكه مهم‌ترین اشتغال ذهنی‌شان همین روش درمانی است و به هیچ چیز دیگر جز آن فكر نمی‌كنند، به نظر می‌رسد گاهی این روش درمانی در مرحله دوم اولویت قرار می‌گیرد و بیشترین توجه‌شان معطوف به وضع بیمار و قدرتش در پرداخت پول است.
۶- برای اینكه دارو و طبابت یك پزشك‌نما از نظر مالی موفقیت‌آمیز باشد، روش درمانی‌اش انحصاری می‌شود. بنابراین، تركیب داروها و سایر موادی كه او تجویز می‌كند معمولا سری و پنهانی است و آن را از دیگران مخفی می‌كند.
7- هنگامی كه درباره كارهای این افراد نظرخواهی می‌شود، علاقه زیادی به گفت‌وگو و صحبت درباره خودشان نشان می‌دهند تا كشف‌شان و توجه زیادی به شركت در مصاحبه‌های رادیو تلویزیونی یا معرفی در مطبوعات دارند. این افراد از روش‌های تحقیق در پزشكی یا بی‌اطلاعند یا به آن معتقد نیستند، زیرا هستند داروهایی كه پس از آزمایش و بررسی خواص مفیدی نشان داده‌اند، اما به علت سمیت زیاد و عوارض جانبی شدید و خاصیت سرطان‌زایی مصرفشان كنار گذاشته شده است.
چگونه پزشكنماها و شیادان پزشكی را بشناسیم
اگر پاسخ هر یك از سوالاتی را كه می‌پرسم مثبت باشد، احتمال بسیار زیادی وجود دارد كه با یك مدعی پزشكی قلابی روبرو باشید.
١- آیا دارو یا خدمت درمانی‌اش به شكل مخفی، مجهول و ناشناخته عرضه می‌شود كه نمی‌توان آن را از منابع دیگر تهیه كرد؟ و فقط باید از او تهیه كرد؟
٢- آیا ارایه‌دهنده این خدمات پزشكی ادعا می‌كند با جامعه پزشكی درگیر مبارزه است، زیرا مافیای دارو این كشفش را قبول ندارند؟ به عبارت دیگر مظلوم‌نمایی می‌كند؟
3- آیا شهرت این پزشك‌نما و روش دارو درمانی‌اش دهان به دهان نقل شده است و مردم معمولی كه هیچ تخصصی در زمینه پزشكی ندارند از آن تعریف و آن را تبلیغ می‌كنند؟
۴- آیا مخاطب عمده این روش‌ها و كشفیات پزشكی مردم معمولی‌اند یا محققین و مراكز پزشكی؟ یعنی معمولا روش خود را مستقیم به مردم عرضه می‌كنند؟
۵- آیا این روش درمانی یا داروی معجزه‌آسا در مجلات غیرپزشكی و غیرتخصصی تبلیغ و معرفی می‌شود؟
۶- آیا داروی كشف‌شده را گروه یا سازمانی از افراد غیرحرفه‌ای كه مرید و معتقد به پزشك‌نما هستند تبلیغ و بازاریابی می‌كنند؟
٧- آیا معرفی‌كننده به شما می‌گوید یا در بروشورهای تبلیغاتی‌اش ادعا می‌كند كه این دارو یا روش درمانی خدمت بزرگ و معجزه‌آسایی به دیگران ارایه داده است؟ و بسیاری از بیماری‌های لاعلاج با آن شفای همیشگی یافته است؟
٨- آیا دارو یا درمان مورد نظر بیماری‌های بسیار گوناگونی را درمان و معمولا به سرعت اثر می‌كند؟ اگر این طور است، این یكی از علایم مهم بی فایده بودن دارو است.
9- آیا تهیه‌كننده و فروشنده‌دار ادعا می‌كند علت بیماری را می‌شناسد و دارویش بدن را از تمام سموم پاك و بدن را سالم و تندرست می‌كند؟
١٠- آیا مدعی ارایه خدمات درمانی می‌گوید جراحی، استفاده از اشعه ایكس، واكسن زدن و داروهایی كه پزشكان دیگر تجویز می‌كنند بیهوده و غیرضروری است؟ یعنی با روش‌های مدرن ثابت‌شده در مراكز تحقیقاتی مخالفت می‌كند.
١١- آیا فروشنده دارو جامعه پزشكی را متهم می‌كند كه آگاهانه و از روی عمد از پیشرفت طب سنتی و طب ایرانی جلوگیری می‌كند و شخصا او را تحت تعقیب قرار داده‌اند و می‌خواهند از كار او جلوگیری كنند؟
١٢- آیا مدعی كشف دارو و روش درمانی جدید به دلایلی از دادن دارویش برای آزمایش به مراكز علمی، پزشكی و دانشگاهی خودداری می‌كند؟ مثلا به این دلیل كه فرمول او را می‌دزدند، یا درست روی آن آزمایش یا تحقیق نمی‌كنند؟
١3- آیا ارایه‌دهنده درمان یا دارو ادعا می‌كند این روش درمانی جدید است یا احتمالا در خارج از ایران به اثبات رسیده و به‌طور وسیعی مصرف می‌شود؟
١۴- آیا مهم‌ترین تخصص او درمان سرطان، روماتیسم، چاقی، طاسی، ناتوانی جنسی و سایر بیماری‌های ناعلاج مانند اوتیسم و سندروم داون است؟ و ادعا می‌كند بهترین داروهای تقویتی را در اختیار دارد؟ خیلی از شیادان تخصص‌شان بیماری‌هایی است كه درمان كاملی برای آنها وجود ندارد.
باید اضافه كنم فریبكاری در زمینه پزشكی فقط مخصوص ایران نیست تقریبا در همه جای دنیا چه در كشورهای پیشرفته صنعتی و چه در كشورهای توسعه‌نیافته به نسبت‌های متفاوتی انجام می‌شود و در طول تاریخ همیشه وجود داشته است. رازی و ابن‌سینا هر دو فریادشان در ملامت پزشك‌نماهای حقه‌باز و شارلاتان بلند بوده است. مثلا رازی چندان از دست ادعاهای نابجای پزشكان نادان ناراحت شده بود كه سرانجام در كتاب طب المنصوری آنان را محكوم كرد. رازی در یكی از رسالات خود درباره اینكه چرا اغلب مردم پزشكنماها را از اطبای دانشمند برتر می‌شمارند و نیز در این باره كه چگونه حتی پزشكان درستكار را هدف انتقاد و ملامت قرار می‌دهند، نوشته است.
بعضی شیادی‌هایی كه در زمینه پزشكی
انجام می‌شود
١- افرادی كه در زمینه پزشكی با فریبكاری و عوام‌فریبی به‌طور جدی ادعا می‌كنند توانایی درمان و شفای بیماری‌ها را دارند، می‌دانند با موفقیت در هر چارچوبی به كار بپردازند به شرط اینكه در مناطق پرجمعیت و محروم و بی‌سواد باشند. وجود این شرایط برای آنها سیل بیمارانی را به ارمغان می‌آورد كه برای فریب و گرفتن پول از آنها هیچ نگرانی و زحمتی در میان نیست. در حالی كه این افراد در جامعه‌ای كه دچار فقر مادی و عقب‌ماندگی‌های اجتماعی نیست و یك نظام خدمات بهداشتی صحیح دارد، نمی‌توانند برای خود مشتری دست و پا كنند.
٢- تبلیغات دروغین و بی‌پایه برای روش‌های درمانی و داروها و وسایل پزشكی بی‌خاصیت نیز یك نوع عوام‌فریبی و فریبكاری است كه انواع و اقسام اینها در ایران نیز رواج پیدا كرده است. از دست‌بندهایی كه برای درمان آرتریت به دست می‌بندند تا دستگاه الكترولیز كه پاها را در یك تشت پر آب قرار می‌دهند و پس از مدتی آب در اثر الكترولیز املاح موجود در آب و عرق قهوه‌ای رنگ می‌شود و به بیمار القا می‌كنند سم از بدنش خارج شده و استفاده از لامپ قرمز به عنوان زیر برق (گذاشتن برای تلقین به بیمار كه از وسایل مدرن برای درمان استفاده می‌شود). حجامت و بادكش كردن و زالو انداختن نیز از موارد سنتی آن است.
3- استفاده از دستگاه‌های الكتریكی عجیب و غریب كه از نظر پزشكی بی‌ارزش و بی‌تاثیر است هم یكی از ابزارهای عمده بسیاری از پزشك‌نماهای موفق و پرمریض است. كسانی كه بدون هیچ‌گونه آموزش پزشكی ادعای پزشكی دارند و عنوان دكترا برای خود جعل می‌كنند معمولا از این دستگاه‌ها و وسایل قلابی زیاد استفاده می‌كنند. بنابراین این نكته باید مورد توجه قرار گیرد.
4- طرفداران روش‌های غیرعلمی و ثابت‌نشده مانند درمان ناراحتی‌ها و بیماری‌های جدی و خطیر با غذاها، سبزی‌ها، املاح معدنی، آب، یا اكسیژن و طرفداران هومیوپاتی و انرژی‌درمانی ممكن است صادق و معتقد باشند، اما از آنجا كه این روش‌ها از نظر علمی هنوز ثابت نشده‌اند نوعی فریبكاری محسوب می‌شوند. كسانی كه برای درمان بیماری‌ها به سوی این دسته افراد می‌روند معمولا از دانش پزشكی معاصر و كاربردها و توانایی‌هایش ناآگاه و بی‌اطلاعند و حیطه و محدودیت درمان و كاربرد این روش‌ها و خطرهای ناشی از آن را نمی‌دانند.
5- مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های رادیو تلویزیونی در مورد مسائل پزشكی را نیز باید به دقت بررسی كرد، به ویژه آنهایی كه در خارج از كشورند و از طریق ماهواره تبلیغ می‌كنند. بعضی از این مدعیان پزشكی برنامه‌شان را در یك اتاق و با دوربین خودشان تهیه می‌كنند و یك شماره تلفن همراه دارند. آنها این فیلم را به شركت‌های تلویزیونی و ماهواره‌ها به رایگان می‌دهند تا محصول‌شان را معرفی كنند گاهی افرادی بدون صلاحیت پزشكی در این رسانه‌ها سخنرانی می‌كنند كه هدف عمده‌شان فروختن كتاب‌ها یا محصولات و فرآورده‌های دارویی و بهداشتی‌ای است كه خودشان فرموله كرده‌اند.
6- فروشگاه‌ها و فروشندگان كالاهای بهداشتی و دارویی و گیاهی را نیز باید به دقت تحت نظر داشت. در این فروشگاه‌ها غذاهای بهداشتی رژیم‌های غذایی، معجون‌های طبی و گیاهی با تاكید زیاد بر خاصیت درمان‌كننده همه بیماری‌ها عرضه می‌شود. غذاها و مواد خوراكی بهداشتی و رژیمی كه به دلیل خواص دارویی و درمانی‌شان تبلیغ و معرفی می‌شود و نه به دلیل ارزش غذایی‌شان، مصداق مهم فریبكاری پزشكی هستند. غذاهای به اصطلاح پزشكی و بهداشتی و رژیمی یك تفاوت عمده با غذاهای مشابه خود دارند و آن قیمت گزاف‌شان است. در اینترنت می‌بینید كه خیلی‌ها سركه، زنجفیل، زعفران، عسل و سیاه‌دانه را برای انواع و اقسام بیماری‌ها توصیه و تجویز می‌كنند.
7- كتاب‌ها و نشریات نیز جنبه دیگری از كار این پزشكنماها هستند. هدف از چاپ و انتشار این كتاب‌ها و نشریات درباره دانش پزشكی معاصر اثبات دانش و عقاید ویژه نویسنده درباره یك مساله ویژه و تبلیغ و معرفی این نشریات و كتاب‌ها برای درآمد بیشتر است. نویسندگان این نوع كتاب‌ها با ادعای بی‌اساس سعی در «اثبات» خود دارند تا طرح یك مساله پزشكی. بعضی از آنها نیز از احساسات پاك مذهبی مردم سوءاستفاده می‌كنند و بسیاری از خرافات و نظریات كهنه و نادرست را به دین و مذهب نسبت می‌دهند. این گروه نویسندگان معمولا درباره آنچه در آن كتاب می‌نویسند بی‌اطلاعند و دانش كافی و لازم را ندارند. بدین‌ترتیب، در كتاب‌های این گروه به عقاید دستورها و نظریه‌هایی بر می‌خورید كه سالیان دراز است كهنه شده‌اند و به كار بردن و استفاده از آنها خطرناك است. بعضی از این نویسندگان برای جلب مشتری بیشتر برای كتاب نام‌های مذهبی یا نام‌هایی كه مذهبی بودن كتاب را القا كند، انتخاب می‌كنند. در هر حال، هر چیز نوینی هم كه در این كتاب‌ها دیده می‌شود، باز باید همانند دانش امروزین با محك تجربه و آزمایش علمی ارزیابی شوند.
8- حكیمان و پزشكان دوره‌گرد در كنار خیابان‌ها و كوچه‌ها با پهن كردن سفره‌های رنگارنگ داروهای عجیب و غریب از گرد مروارید و نقره گرفته تا روغن پلیكان و پمادهای ضد درد خارجی و حتی قرص‌های ویتامین را به قیمت‌های بسیار گزاف می‌فروشند. این پزشكنماها كه معمولا مكان ثابتی ندارند و هر از چندی بساط‌شان را در گوشه‌ای پهن می‌كنند دیگر از رونق بازارشان كاسته شده است و مردم كم‌كم می‌فهمند سپردن بهداشت و درمان‌شان به این افراد كه حتی بعضی‌شان سواد ندارند، كار خطرناكی است.
9- دكتر علفی‌ها، شكسته‌بندها، حكیم‌باشی‌ها و مدعیان استفاده از طب سنتی، طب ایرانی كه در اینترنت جولان می‌دهند و در روستاها و مناطق فقیرنشین ایران به طبابت مشغولند، معمولا با معجون‌ها و گیاهان گوناگون، طلسم، رمل و اوراد مختلف سعی به درمان بیماری‌ها دارند و دعای دفع چشم زخم هم می‌فروشند و گاهی داروهای مدرن امروزی را هم در نسخه‌های‌شان تجویز می‌كنند. اعتماد و اتكا به این افراد برای موارد درمانی خطیر به هیچ‌وجه جایز نیست. ممكن است بعضی شكسته‌بندها در جا انداختن بعضی در‌رفتگی‌ها بسیار مهارت داشته باشند، اما سپردن موارد خطیر پزشكی به آنها كار خطرناكی است. به علاوه بسیاری از آنان با آگاهی از ایمان مردم به مذهب، به نام دین بسیاری از اعتقادات خرافی و ضدمذهبی را تبلیغ می‌كنند.
10- یكی از مهم‌ترین اصول پزشكان قلابی و حكیم‌های دروغین عبارت است از اینكه تاثیر هر دارو یا درمان با نرخ فروشش رابطه‌ای مستقیم دارد. یعنی هرچه گران‌تر، ارزشمندتر. این اصل یكی از اصول اساسی حاكم بر رفتار خریداران یك كالاست حتی اگر این كالا یك دارو یا درمان پزشكی باشد.
پزشكنماها به سه دسته تقسیم می‌شوند
١- پزشك‌نمای نادان و ناآگاه. این پزشكنماها اصولا تحصیلات پزشكی ندارند. عقیده دارند می‌توانند بیماری‌ها را با تلقین، معجون‌های دارویی، حجامت، بادكش كردن، دعانویسی و طلسم شفا بخشند. حتی گاهی اوقات با وجود صداقت و نیت خیر زیان‌های سنگینی وارد می‌آورند و به همین دلیل خطری برای جامعه به شمار می‌آیند.
٢- پزشك‌نمای بی‌اطلاع. این پزشك‌نما تا حدودی تحصیلات پزشكی دارد و حتی ممكن است مدرك دانشگاهی هم داشته باشد. از روش‌های تحقیق درك محدودی دارد. معمولا دانش سطحی یا نادرستی از بیماری‌هایی كه ادعای درمان‌شان را می‌كند، دارد. به تشخیص و روش درمان خودش اعتقاد راسخ دارد اما این اعتقاد بر مشاهدات غلط همراه با استدلال غلط مبتنی است. هیچ كوششی در راه شناخت و یادگیری كشفیات جدید پزشكی ندارد. دانشش منحصر است به آنچه سال‌ها پیش فرا گرفته است و اعتقاد و ایمان راسخ و تزلزل‌ناپذیری به آن دارد. بعضی از این افراد از نظر فكری آشفته‌اند ولی نه به حدی كه آنها را از كار باز دارد و نتوانند جیب بیماران را خالی كنند. این نوع پزشكنماها به دلیل اطلاع نادرست و قضاوت ظاهری و غلطشان، معمولا زیان‌های فراوانی به بار می‌آورند و با این خصلت‌شان می‌توانند شمار زیادی از بیمارانی را كه از دارو و درمانهای امروزین بهره‌ا‌ی نگرفته یا به پزشك دسترسی نداشته‌اند، به سوی خود جلب كنند.
٣- پزشك نمای شیاد. اینها افرادی زیرك و حیله‌گر بدون احساس اخلاقی یا وجدانی‌اند و به قدری كه بتوانند بیماران را به خود جلب كنند و برایشان دارو و درمان رضایت‌بخشی فراهم آورند، با هوشند. این گروه كارشان را از نظر مجامع پزشكی و مراجع قانونی مخفی می‌كنند تا توجهی را جلب نكنند. پزشكان واقعی و قانونی از این گروه از پزشكان قلابی نفرت و بیزاری بیشتری دارند تا پزشك‌نماهای نادان یا بی‌اطلاع. آسیب‌ها و خساراتی كه در نتیجه دارو و درمانهای بی‌ارزش یا خطرناك گروه اول و دوم ایجاد می‌شود را نمی‌توان به دلیل اینكه نیت خیر داشتند یا حق معاینه كم گرفته‌اند، نادیده گرفت.
گروه سوم آسیب‌های بیشتری می‌زنند، چون تحصیلات پزشكی دارند و به اعتبار آن مردم اطمینان بیشتری به آنها می‌كنند. یكی بود كه در دهه شصت ادعا می‌كرد عامل زخم معده ویروسی است و دارویش را هم خودش بدون معاینه مریض با پست می‌فروخت! دارویش كه در اداره كنترل مواد غذایی آزمایش شد، معلوم شد خمیر نان است مخلوط با یك كورتون! اخیرا پزشكی كه در امریكا زندگی می‌كند تبلیغ مولتیپل اسكلروز (بیماری ام‌اس) و سرطان را با سلول‌های بنیادی درمان می‌كند. این مدعی در تركیه و كشورهای حاشیه خلیج فارس سمینار می‌گذارد و بیماران را به آنجا می‌كشاند و داروهایی را كه بیشتر مولتی ویتامین و مسكن است به جای سلول‌های بنیادی به بیماران به قیمت گزاف می‌فروشد. بیشتر این شیادان به سوی درمان بیماری‌هایی می‌روند كه درمانی برایشان پیدا نشده یا درمان نمی‌شوند و چون مزمن هستند فقط باید با دارو درمانی كنترلشان كرد.
چرا بیماران به شیادان و پزشكنماها
روی می‌آورند؟
به جز جهل و ناآگاهی از نوع بیماری‌ها و روش‌های درمان، هنگامی كه روش درمانی یا داروها موثر واقع نمی‌شوند، بیمار دل‌سرد و افسرده می‌شود به حدی كه حاضر است دست به هر كاری بزند و از هر چیزی استفاده كند. علاوه بر آن، بیمار فكر می‌كند با این كار چیزی را از دست نخواهد داد مثلا می‌گوید حالا این روش را امتحان می‌كنم، ضرری كه ندارد، ممكن است فایده هم داشته باشد. یا همه می‌گویند این دكتر دستش خوب است. یا هركس رفته شفا گرفته، اما نمی‌دانند این روش ممكن است خطرناك و مهلك یا دست‌كم بی‌اثر باشد و زمانی را كه بیمار برای خوردن داروی موثر و درمانهای مفید از دست داده، ممكن است موجب مرگ او شود.
دو قاعده برای ارزیابی ادعای پزشكنماها
با كمی جست‌وجو در اینترنت، افراد زیادی را می‌بینید كه برای بیماری‌های گوناگون روش‌های درمانی متعددی را ارایه می‌دهند. چگونه بدانیم كه آیا اینها موثرند یا نه؟
قاعده اول: اگر داروهای متعددی را فقط برای یك بیماری معین تجویز می‌كنند، مطمئن باشید هیچ‌كدام از آن داروها موثر نیستند.
قاعده دوم: اگر یك دارو را برای بیماری‌های مختلف و متعددی تجویز كردند، بدانید كه روی هیچ‌یك از آن بیماری‌ها موثر نیست. نمونه‌اش زنجفیل یا زعفران كه برای بیماری‌های متعددی از سرطان و عفونت ریه یا ناراحتی‌های گوارشی تجویز می‌شود.
یكی از همین پزشكنماها كه ضمانتنامه كتبی هم برای درمان اینترنتی‌اش می‌دهد، می‌گفت اگر روغن زیتون را در نافتان بریزید و شب طاق‌باز بخوابید برای فلان بیماری خوب است!
در هیچ رشته‌ای از معارف و دانش‌های بشری به اندازه پزشكی مدعی وجود ندارد. چرا این همه افراد بدون صلاحیت پزشكی در كار پزشكی دخالت می‌كنند؟ به دو دلیل: یكی اینكه مردم برای سلامتی و جانشان اهمیت قائل هستند و حاضر به انجام هركاری برای درمان خود یا خانواده‌شان هستند. دیگر اینكه تعیین نتیجه اثربخشی روش درمانی پزشكنماها برای مردم معمولی به هیچ‌وجه قابل اثبات یا قابل تشخیص نیست، زیرا پیچیدگی بدن انسان و دشواری تعیین اثربخشی یك اثر درمانی فقط با روش‌های علمی امكان‌پذیر است.
اگر اطلاعات بیشتری خواستید می‌توانید به كتاب «امداد دارویی» نشر ثالث رجوع كنید.
پ ن. دكتر محمدرضا توكلی صابری فارغ‌التحصیل دانشكده داروسازی دانشگاه تهران و دانشگاه دومونفورت در انگلستان، درجه دكتری در شیمی پزشكی و فوق دكتری از دانشگاه اكس‌تر است. وی سردبیر نشریه «طب و دارو» بوده و با چند نشریه دیگر مانند «دارو و درمان»، «پیام» و «رازی» نیز همكاری داشته و مولف و مترجم چهل كتاب در زمینه پزشكی، داروسازی، علم، ادبیات و فلسفه است.
دكترای داروسازی و استاد بازنشسته دانشگاه
منبع: اعتماد