آیا "ضریب هوشی" آیندۀ ما را نشان می‌دهد؟
ضریب هوشی افراد، ولو نسبی، می‌تواند مانع از اتلاف عمر شود. مثلا اگر کسی از هوش لازم برای پیشرفت در رشته‌های علمی یا مقاطع تحصیلی خاصی برخوردار نیست، از این حقیقت باخبر می‌شود و عمرش را صرف کار دیگری می‌کند.
ضریب هوشی (iq) نمره‌ای است كه از چندین آزمون استاندارد برای محاسبۀ نسبی هوش انسان به دست می‌آید. هر كدام از آزمون‌ها بخشی از ویژگی‌های مغزی فرد را می‌آزماید و سپس با توسل به آن‌ها و با در نظر گرفتن سن فرد، ضریب هوشی حساب می‌شود.
در تازه‌ترین تحقیقات، پژوهشگران از آزمایش‌های dna برای تخمین میزان هوش فرد استفاده كرده‌اند. این پژوهشگران صدها ژن را به هوش مرتبط دانسته‌اند.
برخی از محققان معتقدند تعیین ضریب هوشی افراد، ولو به صورت نسبی، می‌تواند مانع از اتلاف عمر آنان شود. مثلا اگر کسی از هوش لازم برای پیشرفت در رشته‌های علمی یا مقاطع تحصیلی خاصی برخوردار نیست، پیش از آنکه تلاش کند وارد این حیطه‌ها شود، از این حقیقت باخبر می‌شود و عمرش را صرف کار دیگری می‌کند.
آیا شما پذیرای دنیایی هستید كه در آن یک آزمایش دی‌ان‌ای 50 دلاری می‌تواند شانس راهیابی شما به مقطع دكتری را پیش‌بینی كند یا بگوید كدام نوزاد به پیش‌دبستانیِ نخبه‌ها راه می‌یابد؟ رابرت پلومین، ژنتیك‌شناس رفتاری، می‌گوید در آینده به این تكنولوژی دست خواهیم یافت. محققان ژنتیك دهه‌ها به دنبال عوامل ارثی "هوش" بوده‌اند اما تحقیقات‌شان بدون نتیجه ماند.
در حال حاضر مطالعات بر ژن‌ها آنقدر گسترده و قدرتمند شده است كه دانشمندان توانسته‌اند تمركز خود را روی تفاوت‌های ژنتیكی مرتبط با بهرۀ هوشی بگذارند. در یك سال گذشته، با تکیه بر مطالعات ژن‌شناختی بر روی 200 هزار، 500 نفر تاثیر ژن را در عملكرد بهرۀ هوشی نشان داده‌اند.
نتایج یك آزمایش dna یك میلیون نفر را با دستاوردهای آكادمیك‌شان مرتبط می‌داند. پلومین می‌گوید این كشفیات به این معنی است كه می‌توانیم dna كودكی را مورد مطالعه قرار بدهیم و مقدار هوش او را تخمین بزنیم.
این دكتر آمریكایی در کینگز كالج لندن مطالعه‌ای بلندمدت را روی 13 هزار دوقلوی بریتانیایی انجام داده. پلومین خلاصه‌ای از طرح آزمون "دی‌ان‌ای بهرۀ هوشی" را در مقاله‌ای با عنوان "ژنتیك‌های تازۀ هوش" نوشته است.
به گفتۀ او، والدین در آزمون‌هایی شركت می‌كنند تا توانایی‌های روانی كودكشان را پیش‌بینی كنند و تصمیم‌هایی برای تحصیل فرزندشان بگیرند. پلومین این روش را "تحصیل مناسب" می‌نامد.
در حال حاضر این پیش‌بینی‌ها صحت آنچنانی ندارند. تغییرپذیری dna كه به نمرات آزمون مربوط است كمتر از 10 درصد تفاوت‌های هوشی میان اروپایی‌های اصیل را، كه در این آزمون حضور داشتند، توضیح می‌دهد. برخلاف این توضیح، طبق یافته‌های مجلۀ «mit technology review» جنبه‌هایی از طرح آزمونیِ پلومین در حال وقوع است. حداقل سه سرویس آنلاین از جمله «gene plaza» و "dna land" طرحی را آغاز كرده‌اند كه با نمونۀ آب دهان فرد، هوش ژنتیكی او را تخمین می‌زنند. بقیۀ آزمایشگاه‌ها عقب كشیده‌اند.
مسئولان «23andme»، بزرگ‌ترین كمپانی‌ای كه گزارش‌های سلامت dna را ارائه می‌كند، می‌گویند به دلیل ضعف در دریافت اطلاعات، نمی‌توانند مغز دانش‌آموزان را مورد ارزیابی قرار دهند.
برخی از دانش‌آموزان هم به این پیشرفت‌ها واكنش نشان داده و با mit technology review تماس گرفته‌اند و گفته‌اند که آزمایش‌های dna نباید برای ارزیابی چشم‌انداز تحصیلی كودكان به كار برود.
كاترین بلیس، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه كالیفرنیا و نویسندۀ كتابی كه استفاده از ژنتیك را در علم جامعه‌شناسی زیر سؤال برده است، می‌گوید: «تصور این است كه هر جایی برویم این اطلاعات را با خودمان خواهیم برد؛ مثل سامانۀ بازشناسی با امواج رادیویی. گویی همه می‌فهمند ما كی هستیم، و قرار است چه كاری انجام دهیم. این موضوع برایم ترسناك است.»
از نظر روانكاوها، آزمون‌های ضریب هوشی چیزی را به نام "جی" اندازه می‌گیرند. "جی" در واقع فاكتور عمومی هوش است. افرادی كه در ریاضیات، استدلال فضایی، توانایی كلامی و مهارت‌های دیگری كه آزمون می‌تواند آن‌ها را اندازه‌گیری كند، عملكرد بهتری دارند "جی" آن‌ها بالاتر است. اما این همۀ ماجرا نیست.
فاكتور "جی" به شدت با درآمد، شادی، سلامت و طول عمر مرتبط است. هر چه میزان "جی" بیشتر باشد بهتر است و از نظر پلومین فاکتور "جی" در واقع "متغیر مقتدر" در زندگی به شمار می‌رود. همچنین این فاكتور به شدت موروثی است.
مقایسۀ دوقلوهایی كه هم از لحاظ یكسانی و هم از لحاظ همزادی، در هنگام تولد از یكدیگر جدا شده‌اند یا با یكدیگر بزرگ شده‌اند، نشان داده است ژنتیك برای بیش از نیمی از هوش كاركرد دارد كه این موضوع تاثیر قابل توجهی بر ژن‌ها می‌گذارد. بقیۀ ماجرا به مدارسی كه در آن‌ها درس خوانده‌اید، رژیم غذایی و عوامل محیطی دیگر مربوط می‌شود.
اما كدام ژن خاص مسئول است؟ تحقیق ابتدا چندان خوب پیش نرفت. پلومین وقتی ژنوم‌های 7900 كودك را در سال 2010 مورد مطالعه قرار داد، نتوانست ارتباطی میان آن‌ها بیابد. او بعدها در تحقیقی نافرجام شركت كرد كه توسط كمپانی تعیین توالی dna چینی انجام می‌شد و پلومین dna بیش از هزار نابغۀ آمریكایی را در اختیار آن‌ها گذاشت.
اما طی گزارش‌هایی، این كمپانی چینی متهم به پرورش "نوزادان نابغه" شد. بنابراین پروژه متوقف شد. بالاخره در ماه مه 2017 شكار ژن نتیجه داد. در مطالعۀ هلندی‌ها با استفاده از تركیب ژن‌های 78 هزار و 308 نفری كه در آزمون‌ها شركت كردند (كه شامل 2825 دوقلوی پلومین می‌شد)، به اختلاف‌های 22 ژنی كه به ضریب هوشی مرتبط است، پرداخته شد.
تا ماه مارس 2018، تعداد افراد به 199 هزار نفر و ژن‌ها به 500 رسید. پلومین می‌گوید گزارشی در آینده ارتباط‌های میان 1000 ژن را معین می‌كند. هر متغیر ژنتیكی كه تا به حال كشف شده است تاثیری اندك دارد. یعنی به طور میانگین ضریب هوشی را ذره‌ای افزایش یا كاهش می‌دهد.
حیلۀ تبدیل این یافته‌ها به آزمون "ضریب هوشی دی‌ان‌ای" این است كه به سادگی امتیازها و كسری‌هایی را كه در ژنوم خاص یك فرد است، پیدا می‌كنید. این گونه ارزیابی‌ها را "نمرات پلی‌ژنیك" می‌نامند.
نمرات پلی‌ژنیك خیلی سریع به موضوع مهمی بدل شده‌اند چراكه برای هر گونه خصوصیتی كاركرد دارند؛ مانند بیماری قلبی، دیابت و شیزوفرنی و در كل تا به حال برای دو هزار خصوصیت شناسایی شده‌اند.
پلومین برای طرح‌ریزی این آزمایش‌ها سریع عمل كرد. این ژنتیك‌شناس آب دهانش را در لوله‌ای ریخت و نمرۀ dna خود را از مركز تحقیقاتی دریافت كرد. او دسته‌بندی ژنتیكی خود را طی جلساتی ارائه كرد. بیشترین خطر آرتروز در او مشاهده شده است، میزان افسردگی‌اش پایین‌تر از حد میانگین است و از صد نفر او نودوچهارمین فرد چاق است.
از نظر پلومین كه وزنش 108 كیلو است، "پیش‌بینی ژنتیكی"، یك عمر مبارزۀ او را با نشاسته و شیرینب توضیح داده است.