پیشرفت عالی سامورایی‌ها در عرض 24 سال

دو تیم آسیایی در جام‌جهانی 2022 قطر بیش از سایر تیم‌های این قاره توجهات را در این جام به سوی خود جلب کردند. فارغ از استرالیایی‌ها که بعد از 16 سال موفق شدند با هدایت گراهام آرنولد به جمع 16 تیم برگزیده راه پیدا کنند، سامورایی‌ها هم توانستند در هفتمین حضور متوالی‌شان در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبالی جهان با هدایت هاجیمه موریاسو با غلبه بر بزرگانی همچون آلمان و اسپانیا در بیست‌ودومین دوره این رویداد بدرخشند و همچون روزهایی که فیلیپ تروسیه، تاکشی اوکادا و آکیرا نیشینو روی نیمکت‌شان حرف اول را می‌زدند مرحله گروهی را با کامیابی به اتمام رساندند. بدون شک تبدیل شدن به موفق‌ترین تیم قاره آسیا از حیث صعود به مرحله حذفی حاصل برنامه‌ای کوتاه‌مدت و زودبازده نیست و باید راز آن را در نکات زیادی جست‌وجو کرد که خیلی از این موارد به چشم فوتبال‌دوستان عوام می‌آید و به همین دلیل سامورایی‌ها را تحسین می‌کنند.

 تبدیل شدن به غول‌کش فعلی در فاصله 34 سال
سکوی نخست معتبرترین تورنمنت فوتبالی ملی قاره آسیا یعنی جام ملت‌ها تا پیش از آغاز هجدهمین دوره‌اش که سال بعد برگزار می‌شود توسط 9 کشور فتح شده و بیشترین قهرمانی در هماورد اشاره شده از آن ژاپنی‌هاست که قدمت و ریشه تاریخی بسیار زیادی در این رقابت‌ها ندارند. سامورایی‌ها در سال 1988 برای نخستین بار با هدایت کنزو یوکویاما حضور در رقابت‌های جام ملت‌ها را تجربه کردند که حاصلش تساوی برابر ایران، شکست مقابل کره جنوبی، امارات، قطر و ایستادن در جایگاه دهم یعنی رتبه پایانی این رویداد بود.
 البته ارمغان سامورایی‌ها در دوره بعدی این تورنمنت کاملا متفاوت بود و آنها به پشتوانه سرمربی گری هانس اوفت هلندی و ستارگانی مثل کازویوشی میورا، ماساشی ناکایاما، تاکویا تاکاگی و کازویا ماکاوا توانستند با عبور از تساوی برابر امارات و پیروزی مقابل ایران به‌عنوان صدرنشین راهی مرحله نیمه‌نهایی شوند تا با عبور از سد چین و عربستان به نخستین افتخار بزرگ تاریخ فوتبالی‌شان در قاره کهن برسند. علاوه‌بر افتخار اشاره‌شده سامورایی‌ها در سال‌های 2000، 2004 و 2011 موفق شدند با هدایت فیلیپ تروسیه، زیکو و آلبرتو زاکرونی عنوان قهرمانی جام ملت‌های آسیا را کسب کنند تا به پشتوانه  چهار ‌قهرمانی و یک نایب‌قهرمانی رکوردی بهتر از عربستان و ایران که به ترتیب ارمغان‌شان سه قهرمانی- سه نایب‌قهرمانی و سه قهرمانی بوده است پدید آورده باشند.

 تحول فوتبال ملی در 24 سال
حضور ژاپن در رقابت‌های جام‌جهانی نیز سابقه بسیار زیادی ندارد. آنها بعد از ناکامی بسیار تلخ در سال 1994 و از دست رفتن شانس صعود در لحظات پایانی آخرین نبردشان برابر عراق در مقدماتی پانزدهمین دوره این رویداد، توانستند جواز حضور در جام‌جهانی 1998 را با ایستادن در جایگاه دومی گروهی که در آن کره‌جنوبی، امارات، ازبکستان و قزاقستان حضور داشتند و سپس پیروزی سه بر دو روبه‌روی ایران در دیدار مرحله پلی‌آف به دست آورند. تیم تحت هدایت تاکاشی اوکادا درحالی گام در جام‌جهانی فرانسه گذاشت و با تیم‌های آرژانتین، کرواسی و جامائیکا تقابل کرد که با توجه به سرمایه‌گذاری‌های شایانش در تیمش هیچ لژیونری وجود نداشت و با اتکا به بازیکنان شاغل در باشگاه‌های داخلی موفق نشد نتیجه‌ای بهتر از سه شکست به دست آورد.
اما به مرور زمان شرایط برای سامورایی‌ها تغییر یافت. آنها در سال 2002 موفق شدند با حضور یوشیکاتسو کاواگوچی، جونیچی ایناموتو، هیدتوشی ناکاتا و شینجی اوتو که پیراهن تیم‌های پورتسموث، آرسنال، پارما و فاینورد بر تن داشتند از مرحله گروهی این رویداد صعود کنند و مقابل یکی از برترین نسل‌های تاریخ فوتبال ترکیه با شکست یک بر صفر در مرحله یک‌هشتم نهایی حذف شوند. در دوره‌های بعد تعداد بازیکنان شاغل سامورایی‌ها در خارج از خاک ژاپن که در لیست سرمربیان این تیم در جام‌جهانی‌های 2006، 2010، 2014 و 2018 به ترتیب 6، 4، 12 و 15 بود که روندی رو به رشد را نشان می‌داد.
بدون شک وضعیت فعلی تیم بیست‌وچهارم رده‌بندی فیفا بزرگ‌ترین نشان‌دهنده، برنامه‌محور بودن این کشور است. آنها در شاکله‌شان 19 لژیونر می‌بینند که بخش عمده آنها در لیگ‌های معتبری مثل بوندس لیگا، لیگ جزیره، لالیگا، لوشامپیونه، لیگ برتر پرتغال و ژوپیلر لیگ بلژیک فعالیت می‌کند که شاید همین موضوع یکی از بزرگ‌ترین وجه تمایزهای آنها با کشورهایی باشد که صرفا به حضور بازیکنان در قاره اروپا افتخار می‌کنند و چندان به سطح آن تیم‌ها و کشورها توجه نمی‌کنند.

 استفاده از اولین آوردگاه برای موفقیت
ژاپنی‌ها در سالیان اخیر از نظر تکنولوژی، اقتصاد، صنعت و هنر اتفاقات بسیار بزرگی را رقم زدند و بدون شک یکی از بهترین‌های دنیا هستند. اما هنوز نیز ‌انگیزه‌های بسیار زیادی برای برجسته‌تر شدن دارند. فوتبال این کشور نیز از قاعده اشاره‌شده مستثنی نیست و سامورایی‌ها بعد از شکست سه بر دو در دیداری جذاب روبه‌روی بلژیک و حذف در مرحله یک‌هشتم جام‌جهانی 2018 با انتخاب هاجیمه موریاسو نشان دادند روحیه‌شان با اشباع شدن تضادی بزرگ دارد. دستیار آکیرا نیشینو در جام‌جهانی 2018 در قامت سرمربی ژاپن برای رقم زدن اتفاقات بزرگ در دوره بیست‌ودوم جام‌جهانی به مرور زمان با خط کشیدن روی اسامی کیوسکه هوندا، شینجی اوکازاکی، شینجی کاگاوا، ماساکی هیگوشیگوچی، تاکاشی اینوی، ماکوتو هاسبه و تومواکی ماکینو گام‌های شایانی در راه پوست‌اندازی و تزریق نیروی جوان برداشت و با 12 بازیکن که بازی‌هایشان در تیم ملی به 10 بازی ملی نرسیده بود گام در جام ملت آسیا 2019 گذاشت.
 شاید آن روزها طعم تلخ نایب‌قهرمانی در مهم‌ترین رقابت ملی قاره کهن مردم ژاپن را آزار داده باشد اما نمی‌توان کتمان کرد جوانگرایی در جام ملت‌های آسیا، کوپا آمریکا  2019(که به‌عنوان میهمان در آن حضور داشتند.) و جام‌هایی که در شرق آسیا برگزار می‌شود، باعث شد این روزها دنیل اشمیت، کو ایتاکورا، هیروکی ایتو، تاکهیرو تومیاسو، میکی یامانه، هیده ماسا موریتا، آو تاناکا، دایچی کامادا، کائورو میتوما، دایزن مادا، یوکی سما، ریتسو دوان، تاکفوسا کوبو، آیاسه یدا و شوتو ماتسونو که بعد از دوره گذشته جام‌جهانی اولین بازی ملی‌شان را تجربه کردند در حد و اندازه‌های بازیکنانی بزرگ ظاهر شوند و با شایستگی‌هایشان در 2 هفته اخیر آلمان، کاستاریکا و اسپانیا را به دردسر بیندازند.

 تفاوت‌های انتخاب مربی داخلی نسبت به کشورمان
سامورایی‌ها در قرن بیست‌ویکم مربیان خارجی بزرگی و نامداری مثل فیلیپ تروسیه، زیکو، ایویستا اوسیم، آلبرتو زاکرونی، خاویر آگیره و وحید هلیلهوژیچ را روی نیمکت خود دیده‌اند اما همواره با تصمیمات و رویکردهایشان اثبات کرده‌اند اعتماد غیرقابل‌انکاری به مربیان داخلی دارند. آنها بعد از قطع همکاری با هلیلهوژیچ هدایت‌شان را به اکیرا نیشنیو به سپردند تا او در مدت بسیار کوتاهی ژاپنی‌ها را آماده عرض اندام در جام‌جهانی 2018 کند. البته در کشور ژاپن نشستن روی نیمکت تیم ملی این کشور مثل ایران در کوتاه‌مدت به دست نمی‌آید تا شخصی مثل نیشینو به پشتوانه قهرمانی در فصل 2008-2007 لیگ قهرمانان آسیا، فتج جام جی لیگ در سال 2005، قهرمانی در لیگ کاپ‌های 1999-1998، 2006-2007 فوتبال ژاپن و افتخارات دیگر در باشگاه گامبا اوزاکا بتواند شایستگی‌هایش را به مدیران فوتبال این کشور اثبات کند.
جایگزین او، هایجمه موریاسو نیز به صرف ملی‌پوش بودن در دهه 90 میلادی هدایت سامورایی‌ها را برعهده نگرفت. مرد متولد ناگاساکی پیش از برعهده گرفتن مسئولیت فنی کشورش در تیم‌های باشگاهی سانفریس هیروشیما و آلبریکس نیگاتا نزدیک به 8 سال دستیار سرمربیانی مثل میهایلو پتروویچ، تاکشی اونو، کازویوری موچیزوکی و هیساشی کوروساکی بوده است تا بعد از این تجربه‌اندوزی بتواند در قامت سرمربی سانفریس هیروشیما 3 قهرمانی جی لیگ و 3 موفقیت در سوپرکاپ فوتبال ژاپن را به دست آورد و بعد از اثبات شایستگی‌هایش وارد چرخه تیم‌های ملی و در انتها تیم ملی بزرگسالان شود.

 استراتژی‌های پخته‌تر و تزریق روحیه برنده
بدون شک یکی از افرادی که با طعم تلخ از دست رفتن آرزوها در لحظه پایانی آشناست شخصی نیست به جز هاجیمه موریاسو که در مرحله مقدماتی جام‌جهانی 1994 در خط هافبک سامورایی‌ها به میدان می‌رفت تا آن در بازی تلخ دوحه از نزدیک گل عراقی‌ها در دقیقه 1+90 را تماشا کند. گلی که باعث درج نتیجه 2 بر 2 روی اسکوربورد و صعود کره‌جنوبی به لطف تفاضل گل بهتر به جام‌جهانی 1994 شد. حالا بعد از 28 سال موریاسو با پیروزی برابر آلمان و اسپانیا در همان قطر زمینه افتخار ژاپنی‌ها را فراهم کرده است. البته بدون شک سرمربی 54 ساله برای گذر از سد شاگردان هانسی فیلیک و لوییز انریکه موارد زیادی را روی اردوی تیمش تغییر داده؛ سامورایی‌ها دیگر آن تیمی نیستند که در سال 2018 بیش از حد به فلسفه فوتبالش پایبند بود تا برهمین اساس پیروزی دو بر صفر درمقابل بلژیک را تبدیل به شکست سه بر دو کنند.
شاگردان موریاسو در اکثر مواقع برابر ژرمن‌ها و لاروخا در پیله تدافعی قرار گرفتند تا کشورهای یازدهم و هفتم رده‌بندی فدراسیون جهانی فوتبال با 771 و 1058 پاس تلاش کنند از سد دفاعی این تیم بگذرند. البته سامورایی‌ها به هیچ عنوان برای کسب تساوی گام در مستطیل سبز ورزشگاه خلیفه نگذاشتند بلکه مترصد فرصتی بودند تا از ضدحملات و لغزش‌های دو تیم کشور اروپایی برترین سود ممکن را ببرند و دروازه مانوئل نویر و اونای سیمون را بگشایند. از سوی دیگر یکی از بزرگ‌ترین حسن‌های تیم تحت هدایت موریاسو روحیه برنده‌ای است که در 26 بازیکن این کشور دیده می‌شود. در اردوی تیم بیست‌وچهارم رنکینگ فیفا ناامیدی بعد از فرو ریخته دروازه شویچی گوندا معنایی ندارد تا آنها از شکست مقابل آلمان و اسپانیا، پیروزی‌های شیرین و خاطره‌ساز بسازند. به‌طور قطع عدم توجه به نکته اشاره‌شده در نبرد 14 آذر کرواسی‌ها را دچار مشکل خواهد کرد چون سامورایی‌های مدل 2022 اصلا شباهتی با چهار سال قبل ندارند تا تیمی همچون بلژیک افکار تاکتیکی‌شان را بر هم ریزد و سه زخم کاری به پیکره ژاپن و یجی کاواشیما بزند.
منبع: فرهیختگان