لابی‌ها برای تغییر رفتار بایدن علیه ایران دست به کار شده اند

اکنون کانون تلاش‌ها در فضای سیاسی غرب، ایجاد شرایط عینی و ذهنی لازم برای واداشتن «جو بایدن» و دولت او در عبور از دیپلماسی و تغییر رفتار در قبال تهران شده است. این تلاش‌ها به ویژه درپی آنچه ناکامی دور هفتم مذاکرات وین تفسیر شده، فرصت بروز بیشتری یافته است.

اگرچه تاکنون هیچ یک از طرف‌های گفت‌وگو کننده در وین با صراحت از شکست مذاکرات و پایان آن سخن نگفته‌ و تنها به احتمالات اشاره دارند، با این حال موج گسترده‌ای از تهدیدها، تشویق‌ها و تطمیعات بالا گرفته تا رئیس‌جمهوری ایالات متحده به تغییر سیاست و رفتارش در قبال برجام و به تبع آن تهران مجاب شود. موج برخاسته با دستاویز کردن اتهام‌هایی مانند بی‌ارادگی در اقدام نظامی و بی‌عملی در قبال اقدام‌های تهران، می‌کوشد با حرکت در مدار عصبی کاخ سفید، بایدن را در موضعی متفاوت از آنچه تاکنون بر آن پافشاری کرده؛ یعنی احیای برجام و کاستن از سطح تنش در روابط واشنگتن -تهران، وادار کند. مشوقان تغییر سیاست واشنگتن با استفاده از فرصت بروز سکته در دور تازه گفت‌گو‌ها، بایدن را در برزخ دو راهی تصمیم‌ قرار دهند. آنان با هشدار خطر دیر شدن فرصت‌ها و برجسته‌کردن تهدید افزایش توانمندی هسته‌ای ایران تا نزدیکی ساخت بمب هسته‌ای، می‌خواهند به زعم خود «رئیس‌جمهور خواب آلود» را به اقدامی متفاوت از آنچه هنوز در وین  جریان دارد، تشویق کنند.

اقدام برای تغییر رفتار در قبال تهران تنها به کاخ سفید محدود نیست، بلکه اعضای بلوک شرقی گروه ۴+۱ نیز در دستور کار قرار دارد. دست برداشتن چین از حمایت ایران و در این حال، سست کردن حمایت روسیه از تهران نیز سطح دیگر تلاش‌های مشوقان اقدام علیه ایران است. آنان با دقت گسل‌های ایجاد شده در مواضع تهران با شریکان شرقی آن در وین را زیز نظر دارند. اظهارات «وان گونگ» نماینده چین در مذاکرات وین در پی ارائه دو بسته پیشنهادی تهران، به مثابه زنگ هشداری است که تهران نباید آن را نادیده بگیرد. گونگ «بازنگری ایران در توافقات صورت گرفته در شش دور مذاکرات گذشته در وین را عامل افزایش اختلاف‌ بین طرف‌ها در دور هفتم و توقف موقت آن» دانسته است. «میخائیل اولیانوف» نماینده ویژه مسکو نیز در هفته‌های اخیر موضعی دور از نقدهای جاری علیه مواضع تهران نداشته و بلکه، گاه اظهاراتش در این‌باره  تعجب ناظران را برانگیخته است.
دیگر دستاویز روانی و عینی موافقان تغییر سیاست‌های جاری در قبال تهران، آشفتگی اقتصادی در ایران و نیز فرسودگی تاب‌آوری‌هایی است که تاکنون در برابر تحریم‌های شکننده وجود داشته است. این همه در حالی است که هفتمین دور مذاکرات برجامی در وین، نتوانسته کارنامه روشنی را در اختیار تیم پر شمار مذاکره کنندگان ایرانی قرار دهد. این تیم کوشید با نگرشی تجدید نظر طلبانه در باره توافقات  شش دور مذاکرات گذشته، طرحی نو و بازگشت به نقطه صفر مذاکرات را در دستور کار قرار دهد. مخالفت مشترک اعضای گروه ۴+۱ و نیز مذاکره کنندگان امریکایی که به طور غیر مستقیم در آن حضور دارند، سبب شد تا تهران با دو بسته پیشنهادی و وعده ضمیمه شدن بسته سوم در صورت مخالفت مذاکره کنندگان با بسته‌های اولیه، خواستار وقت اضافه برای بازبینی چگونگی حضور دوباره در وین شود. بسته‌های پیشنهادی تهران که هنوز متن آن نزد مذاکره کنندگان مکتوم است، شاید واکنشی باشد در قبال هجمه گسترده‌ای که بر بی‌ نتیجه بودن این دور از مذاکرات اصرا دارد. اما آیا بسته‌های پیشنهادی خواهد توانست گره اصلی مذاکرات را بگشاید؟ غربی‌ها تهران را متهم به زیاده خواهی در «حداکثر لغو تحریم‌ها و قبول حداقل محدودیت‌های هسته‌ای» می‌کنند. تهران نیز غرب و به تبع آن همه طرف‌های مقابل خود را متهم به پیشنهاد «لغو حداقل تحریم‌ها و بازگشت حداکثری به تعهدات هسته‌ای» می‌کند. این گره همچنان سفت و سخت باقی است. واکنش اولیه گروه ۴+۱ به دوبسته پیشنهادی تهران نیز پیش از آغاز دور هشتم مذاکرات در وین، نشان از سرسختی آنان در رد آنچه دارد که تیم مذاکره کننده ایرانی با هدف برتری جویی نسبت به مذاکره کنندگان دولت «حسن روحانی» ارائه کرده است.

اکنون، اگرچه هیچ طرفی  شکست مذاکرات وین را اعلام نکرده، ولی مخالفان برجام همه قرائن را برای ایجاد یکدستی  مواضع در وین و نیز تغییر رفتار دولت بایدن در قبال برجام و تهران در خدمت گرفته‌اند. ابتکار تهران برای برون رفت از این وضع چه خواهد بود؟ دور هشتم گفت‌گوها، افق روشن‌تری را در این باره پیش چشم خواهد گذاشت. برخلاف تبلیغات جاری، زمان و خطر پیوستگی شرایط عینی و ذهنی، مساله اصلی برای تهران است که نباید از آن غفلت کند.