از سیل سفارش و برهوتِ واكسن تا واكسیناسیون سیل‌آسا
چنان‌كه محمدعلی محسنی بندپی گفته است: «تحول در امر تامین واكسن شاید ناشی از دو مساله باشد كه یكی به عملكرد مثبت دولت سیزدهم و دیگری به اقدامات مثبت دولت دوازدهم مربوط است.» این عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم به «اعتماد» گفت: «به نظر می‌رسد همبستگی همه نهادها و ارگان‌ها كه با آغاز به كار دولت سیزدهم رقم خورد، در تحول تامین واكسن بسیار موثر بوده اما در عین حال یك دیدگاه هم مطرح است و آن، اینكه بخش قابل‌توجهی از این میزان واكسن وارد شده به كشور، توسط مسوولان دولت دوازدهم سفارش و خریداری شده كه به هر دلیل تاكنون امكان ورودشان به كشور محقق نبود اما در این مدت، بخشی به‌دلیل همان همبستگی و همكاری میان بخش‌های مختلف و نهادها و ارگان‌های گوناگون پس از تشكیل دولت سیزدهم وارد كشور شده است.»
یك نماینده عضو كمیسیون بهداشت به «اعتماد»: سفارش واكسن در دولت روحانی و همبستگی ارگان‌ها در دولت رییسی، دو عامل تسریع واكسیناسیون است
«درحالی‌كه ما دنبال بارانی از واكسن بودیم، به لطف خدا سیلی از واكسن به‌سوی كشور سرازیر شد.» این جمله‌ایست كه انتهای هفته‌ای كه گذشت، به‌نقل از وزیر بهداشت دولت ابراهیم رییسی روی خروجی خبرگزاری‌ها رفت و ساعاتی بعد، با آغاز نخستین روز هفته‌ای كه حالا آرام آرام به روزهای پایانی‌اش نزدیك می‌شویم، با فونت درشت روی نیم‌صفحه نخست چند روزنامه سراسری درج و به یكی از چند تیتر مهم مطبوعات در نخستین روز هفته تبدیل شد. آنچه اما بهرام عین‌اللهی به عنوان علت‌العلل بروز این تفاوت چشم‌گیر اوضاع واكسیناسیون در دولت كنونی نسبت به دولت پیشین در این بازه زمانی حدودا یك‌ماهه جابه‌جایی قدرت در نهاد ریاست‌جمهوری مطرح كرد، نه صرفا «لطف خدا»، بلكه آن‌طوركه در جملات پیشین موردتاكید قرار داده، «پیگیری رییس‌جمهور و وزیران» دولت سیزدهم بود كه باعث شد در حالی اكنون به‌تعبیر او، كشور با «سیل واكسن» روبرو باشد كه تنها یك ماه پیش از سرازیر شدن این سیل رحمت و بركت، اوضاع ذخیره واكسن كرونا در كشور به قول معروف به «بیابان برهوت» شبیه بوده است؛ چنان‌كه وزیر بهداشت دولت رییسی پیش از تاكید بر نقش رییسی، خود و دیگر وزیران دولت رییسی در سرازیر شدن این سیل واكسن به كشور، گفته بود: «زمانی كه دولت را تحویل گرفتیم، اصلا واكسن نداشتیم و تمام واكسن‌های ذخیره هفته صفر شده بود.»
نكته حائز اهمیت در آن سخنان وزیر بهداشت این بود كه اگرچه تامین این میزان واكسن، ظرف یك ماه و صرفا با پیگیری دوچندان رییس و وزیران یك دولت تازه‌كار دور از واقعیت به نظر می‌رسید اما آنچه در عمل در مسیر واكسیناسیون كشور حتی برای شهروندان عادی هم ملموس بود، به‌روشنی از تفاوت اوضاع واكسیناسیون حكایت داشت. تاجایی كه اگر توصیف وضعیت به‌راستی نامساعد واكسیناسیون در گذشته با تعابیری چون «برهوت واكسن» پر بیراه به نظر نمی‌آمد، تحول ناگهانی و انفجاری اوضاع تامین واكسن در بازه زمانی كوتاه و مختصر اخیر نیز به‌واقع آنقدر اساسی بود و چنان اوضاع را متحول و دگرگون ساخته بود كه به «سیل واكسن» تعبیر شود و درنتیجه كمتر ناظری در این وصف شاعرانه ان‌قلتی وارد كرد. حال آنكه استدلال وزیر بهداشت در توضیح علت این تحول عمیق و اساسی در امر واكسیناسیون باورنكردنی به نظر می‌رسید و همین مساله نیز بحث‌هایی را در فضای سیاسی و افكار عمومی ایجاد كرد. پرسش‌هایی كه به‌خصوص آن‌گاه جدی‌تر و جدی‌تر شد كه بهره‌برداری سیاسی از این اظهارنظر و اصولا تفاوت چشم‌گیر وضعیت واكسیناسیون در بازه زمانی حدودا یك‌ماهه عمر دولت سیزدهم نسبت‌به چندماه درگیری دولت دوازدهم با این مساله آغاز شد و حامیان دولت رییسی و مخالفان دولت روحانی از این‌‌سو و آن‌سو وارد گود شده و فعالیت‌ها و اقدامات رسانه‌ای در راستای تاكید بر این تفاوت اوضاع درحالی به‌طور پرفشار و پردامنه دنبال شد كه تنها علت پایان فصل خزان واكسن در دولت روحانی و آغاز بهار پربركتش در دولت رییسی، همین تفاوت رییس این دو دولت و البته وزیران‌شان عنوان شد. فعالیت‌ها و موضع‌گیری‌هایی كه گاه چنان‌كه در جریان تذكر شفاهی احمد صفایی در صحن علنی مجلس شاهد بودیم، در تمجید این نماینده اصولگرای گناباد و بجستان در مجلس از عملكرد رییسی و البته وزیر بهداشت دولت رییسی نمود می‌یافت و گاه آن‌طور كه محمدحسن آصفری در حساب كاربری‌اش در توییتر عنوان كرده، در تاكید این نماینده اصولگرای اراك در مجلس یازدهم مبنی بر «محاكمه روحانی»!
بحث از محاكمه روحانی البته فارغ از مساله تامین واكسن كرونا نیز به هر بهانه ازسوی نمایندگان عمدتا اصولگرای مجلس یازدهم و دیگر اصولگرایان و مخالفان دولت اعتدال مطرح می‌شود و واقعیت آن است كه اصولگرایان حتی به استناد چند سكانس در یك سریال تلویزیونی بحث‌انگیز هم صحبت از «محاكمه روحانی» را به صحن علنی پارلمان می‌كشانند اما آنچه دیروز ازسوی محمدحسن آصفری عنوان شد، به‌واقع جدی‌تر از تذكری بود كه چندی پیش، جواد نیك‌بین، نماینده كاشمر با استناد به سریال «گاندو» مطرح كرده بود. آصفری نوشت: «با رسیدن انبوه واكسن از سایر كشورها مشخص شد ما تحریم پرزیدنت روحانی و تیم اقتصادیش بودیم، نه امریكا!» این نماینده اصولگرای مجلس یازدهم كه «محاكمه روحانی» را به عنوان هشتگ اصلی توییت خود انتخاب كرده، همچنین نوشت: «قوه قضاییه زودتر دست به كار شود تا مرغ از قفس نپریده!»
اما فریاد و غوغا برای محاكمه روحانی، حتی تا جایی كه از تقصیر ایالات متحده بگذریم و رییس‌جمهوری قانونی مملكت و وزیران و مدیران ارشد اقتصادی‌اش را تنها عامل تحریم معرفی كنیم، تنها صدایی نیست كه از «بهارستان» به گوش می‌رسد و حتی در همین مجلس یكدست اصولگرای یازدهم نیز هستند نمایندگانی كه نگاهی معقول‌تر به ماجرا دارند. چنان‌كه وقتی برای بررسی صحت و سقم ادعاهایی كه درخصوص قصور دولت روحانی به عنوان تنها عامل وقفه و اخلال در تامین واكسن كرونا و پیگیری‌های اثربخش دولت رییسی به‌مثابه علت‌العلل تسریع روند واردات واكسن كووید-19 به سراغ یكی از اعضای كمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم رفتیم، دریافتیم نه‌تنها روحانی و دولتش شایسته این میزان هجمه انتقادی نیستند، بلكه حتی باید دست‌كم بخشی از اعتبار تامین واكسن طی مدت كوتاهی كه از عمر دولت رییسی می‌گذرد را نیز به حساب دولت پیشین بدهیم. چنان‌كه محمدعلی محسنی بندپی گفته است: «تحول در امر تامین واكسن شاید ناشی از دو مساله باشد كه یكی به عملكرد مثبت دولت سیزدهم و دیگری به اقدامات مثبت دولت دوازدهم مربوط است.» این عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم به «اعتماد» گفت: «به نظر می‌رسد همبستگی همه نهادها و ارگان‌ها كه با آغاز به كار دولت سیزدهم رقم خورد، در تحول تامین واكسن بسیار موثر بوده اما در عین حال یك دیدگاه هم مطرح است و آن، اینكه بخش قابل‌توجهی از این میزان واكسن وارد شده به كشور، توسط مسوولان دولت دوازدهم سفارش و خریداری شده كه به هر دلیل تاكنون امكان ورودشان به كشور محقق نبود اما در این مدت، بخشی به‌دلیل همان همبستگی و همكاری میان بخش‌های مختلف و نهادها و ارگان‌های گوناگون پس از تشكیل دولت سیزدهم وارد كشور شده است.» این نماینده مجلس البته تاكید كرده كه «نمود دیگر این همبستگی در ورود بخش‌های مختلف برای خریداری و تامین واكسن است كه ازجمله اخیرا شاهد بودیم كه مجمع خیرین اعلام آمادگی كرد كه هزینه واردات 50 میلیون واكسن را تقبل كند.» محسنی بندپی همچنین تاكید كرد: «نباید اینطور القا كنیم كه احیانا دولت دوازدهم مخالف واردات واكسن بوده و مانع ورود می‌شده است. چراكه دولت قبل هم همچون دولت كنونی بر این مهم تاكید داشت و به همین دلیل نیز برای خرید واكسن سفارش‌هایی داده بود و این واكنش‌ها نیز بخشی از محل همان سفارش خریدها است.»
همزمان اما مسعود پزشكیان، دیگر نماینده عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم كه سابقه وزارت بهداشت دولت اصلاحات را نیز در كارنامه دارد، به‌مراتب صریح‌تر از محسنی بندپی از پشت‌پرده تحول اخیر در تامین واكسن سخن گفته است. این نماینده اصلاح‌طلب مجلس یازدهم كه معتقد است طرح این ادعا كه واكسن‌ها ظرف همین دو هفته اخیر تامین شده، مصداق بی‌انصافی است، روند ثبت سفارش واكسن به شركت‌های سازنده، پذیرش این سفارش، اقدام به تولید، تولید و درنهایت واردات به كشور را روندی زمان‌بر توصیف كرده كه به‌گفته او «حداقل 5 تا 6 ماه زمان می‌برد.» این عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس همچنین با بیان اینكه «قراردادهای خرید واكسن در زمان آقای روحانی بسته شده و پول‌ها داده شده بود»، به پایگاه خبری-تحلیلی عصرایران گفته است: «اگر معاون غذا و داروی وزارت بهداشت در دولت قبل جرات دارد، در این رابطه حرف بزند و روشنگری كند.» پزشكیان البته از نقش دولت رییسی غافل نیست و گفته «ممكن است مشكلات در مسیر گمرك و حمل و نقل واكسن نیز وجود داشته كه دولت فعلی آنها را حل كرده است.» او حتی اینكه گفته شده در این مدت شاهد افزایش سفارش بودیم، «غیركارشناسی» خوانده و گفته است: «الان آقایان می‌گویند ما گفته‌ایم شبانه‌روز كار كنند! چه بستر تولید واكسن داخل و چه خرید واكسن از خارج در دولت قبل كارهایش انجام شده بود، هماهنگی‌هایی هم انجام داده‌اند ولی ما به‌دلیل مسائل سیاسی، برای واردات مقداری دیر جنبیدیم.» این نماینده اصلاح‌طلب مجلس كه معتقد به قرنطینه فوری از همان روز اول شناسایی كرونا است، گفته است: «شل‌كن سفت‌كن‌های ما برای مقابله با كرونا زیاد بود تا جایی كه الان آمار مرگ و میر را روزانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر اعلام می‌كنند و انگار نه انگار كه آدم‌ها می‌میرند.» جالب اینكه پزشكیان در ادامه حتی همین آمار بسیار نگران‌كننده حدود 600 كشته در روز را كه در جریان اوج موج پنجم شاهد بودیم، زیرسوال برده و گفته است: «آمار واقعی مرگ و‌میر روزانه در اثر ابتلا به بیماری كرونا در كشور، بالاتر از ۱۵۰۰ نفر است. اگر 2 درصد مرگ و میر در تعداد كسانی كه مبتلا می‌شوند وجود داشته باشد با ۴۰ هزار مبتلا روزانه بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ نفر جان‌شان را از دست می‌دهند؛ آن هم اگر درست درمان و مراقبت كنیم.»
حال در شرایطی كه روز گذشته بنابر آخرین آمار اعلامی وزارت بهداشت ظرف 24 ساعت گذشته، «مجموع واكسیناسیون انجام شده در كشور ۳۷ میلیون و ۸۶۶ هزار و ۵۵۱ دوز اعلام شده كه از این تعداد، ۱۲ میلیون و ۷۷۲ هزار و ۷۶۷ دوز مربوط به دوز دوم است»، باید دید در ادامه مسیر سیر واكسیناسیون با همین سرعت ادامه پیدا خواهد كرد یا نه. با این همه اما در حالی كه طی این سال‌ها عادت كرده بودیم مسوولانی كه روی كار می‌آیند در هر بحث و موضوع از دولت یا مسوولان پیشین به عنوان عامل اصلی مشكلات نام ببرند، این‌بار اوضاع متفاوت است و انگار این‌بار آنچه از «دولت قبل» به دولتی كه تازه روی كار آمده، به ارث رسیده، زمینه‌ساز ارتقای كیفیت خدمات‌دهی به شهروندان شده است. هرچند برخی مخالفان دولت قبل ترجیح می‌دهند موضوع را به شكلی متفاوت جلوه دهند.