کد خبر : 182441 تاریخ : ۱۴۰۴ يکشنبه ۳۱ شهريور - 18:13
كدام صلح ! معصومه ابتكار

این روزها دیگر نمی‌توان مدعی شد كه به كارگیری كلمه «صلح » در همه جای جهان و از زبان هر گوینده‌ای، معنای واحد دارد.  روز بین‌المللی صلح كه هر سال ۲۱ سپتامبر گرامی داشته می‌شود، در سال ۱۹۸۱ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای بزرگداشت و تقویت آرمان‌های صلح تعیین شد و از سال ۲۰۰۱ نیز به عنوان روز آتش‌بس جهانی و عدم خشونت نام‌گذاری شده است. برای سال ۲۰۲۵، موضوع این روز «پیشبرد صلح از طریق اهداف توسعه پایدار» است. این موضوع بر این تمركز دارد كه چگونه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (SDGs) به علل ریشه‌ای درگیری‌ها مانند فقر، نابرابری، تغییرات اقلیمی و بی‌عدالتی می‌پردازد تا صلح پایدار و برابری برای همه را تقویت كند. امسال اما صحبت از صلح دشوارتر است‌ و بسیار تلخ؛ این دومین سالی است كه جهان بدون توان توقف، شاهد اجرای یك نسل‌كشی بی‌رحمانه و بی‌شرمانه‌ای در برابر‌ گزارش‌های روزانه شبكه‌های اجتماعی و خبری است.  براساس گزارش‌های معتبر بین‌المللی و تحقیقات مستقل، چندین سازمان حقوق بشری، نهادهای سازمان ملل متحد و انجمن‌های علمی، اقدامات اسراییل در غزه را به عنوان نسل‌كشی (genocide) تأیید یا توصیف كرده‌اند. این اتهام‌ها بر پایه كنوانسیون ۱۹۴۸ سازمان ملل درباره پیشگیری و مجازات جرم نسل‌كشی استوار و شامل كشتار جمعی، ایجاد آسیب‌های جسمی و روانی شدید، تحمیل شرایط زندگی منجر به نابودی گروه و جلوگیری از زاد و ولد است.
۱. كمیسیون مستقل بین‌المللی تحقیق سازمان ملل متحد (UN Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory)
- تاریخ گزارش: سپتامبر ۲۰۲۵
- جزییات: این كمیسیون وابسته به شورای حقوق بشر سازمان ملل، اسراییل را به ارتكاب چهار مورد از پنج عمل نسل‌كشی متهم كرد: كشتار، آسیب شدید جسمی/روانی، تحمیل شرایط نابودكننده (مانند قحطی و محاصره) و جلوگیری از زاد و ولد. گزارش بر اساس مصاحبه با قربانیان، تحلیل تصاویر ماهواره‌ای و اظهارات مقامات اسراییلی (مانند نتانیاهو، گالانت و هرتزوگ) نتیجه‌گیری كرد كه «نیت نسل‌كشی » وجود دارد. كمیسیون خواستار توقف فوری نسل‌كشی و مجازات مسوولان شد.
۲. عفو بین‌الملل (Amnesty International)
- تاریخ گزارش: دسامبر ۲۰۲۴ (و تأیید مجدد در جولای و سپتامبر ۲۰۲۵)
- جزییات: عفو بین‌الملل اعلام كرد اسراییل «در حال ارتكاب و ادامه نسل‌كشی » علیه فلسطینیان غزه با تمركز بر كشتار عمدی غیرنظامیان (حداقل ۳۳۴ كشته در ۱۵ حمله هوایی)، آسیب‌های شدید و شرایط نابودكننده مانند محاصره آب و غذا است. گزارش بر اساس مصاحبه با ۲۱۲ نفر و شواهد دیجیتال نتیجه‌گیری كرد كه «نیت نابودی » از اظهارات مقامات و سربازان اسراییلی (مانند فراخوان به «محو غزه ») استنباط می‌شود.
۳. دیده‌بان حقوق بشر (Human Rights Watch)
- تاریخ گزارش: دسامبر ۲۰۲۴
- جزییات: این سازمان اقدامات اسراییل را «اعمال نسل‌كشی » توصیف كرد، با تمركز بر محرومیت عمدی از آب (باعث هزاران مرگ از كم‌آبی و بیماری) كه به عنوان «جنایت علیه بشریت » و «عمل نسل‌كشی » طبقه‌بندی شد. گزارش ۱۷۹ صفحه‌ای بر اساس مصاحبه با ۶۶ نفر و شواهد میدانی، الگوی عمدی را تأیید كرد و خواستار توقف كمك‌های نظامی به اسراییل شد.  

۴. پزشكان بدون مرز (Médecins Sans Frontières - MSF)
- تاریخ گزارش: دسامبر ۲۰۲۴ (و بیانیه مشترك سپتامبر ۲۰۲۵)
- جزییات: MSF مشاهدات میدانی خود را «مطابق با توصیفات كارشناسان حقوقی از نسل‌كشی » دانست، با تمركز بر فاجعه پزشكی و انسانی، كشتار گسترده و استفاده از قحطی به عنوان سلاح و در بیانیه مشتركی با بیش از ۲۰ سازمان امدادی (مانند Save the Children و CARE International)، خواستار توقف فوری «نسل‌كشی»  شد.
۵. بتسلیم (B’Tselem) و پزشكان حقوق بشر اسراییل (Physicians for Human Rights Israel - PHRI)
- تاریخ گزارش: جولای ۲۰۲۵
- جزییات: این دو سازمان اسراییلی (برای اولین‌بار از سوی گروه‌های یهودی-اسراییلی) اسراییل را به «ارتكاب نسل‌كشی » متهم كردند. بتسلیم بر الگوی نابودی سیستماتیك (كشتار، آسیب و شرایط نابودكننده) و PHRI بر تخریب عمدی سیستم بهداشت غزه (به عنوان عمل نسل‌كشی) تمركز كرد. گزارش‌ها بر اساس دهه‌ها مستندسازی، اظهارات مقامات و شواهد میدانی، خواستار توقف حمایت غربی از اسراییل شد.
۶. انجمن بین‌المللی محققان نسل‌كشی (International Association of Genocide Scholars - IAGS)
- تاریخ گزارش: سپتامبر ۲۰۲۵
- جزییات: این انجمن ۵۰۰ نفری (بزرگ‌ترین گروه متخصصان نسل‌كشی) با ۸۶‌درصد آرا، قطعنامه‌ای تصویب كرد كه اقدامات اسراییل را «مطابق تعریف قانونی نسل‌كشی » دانست، با تمركز بر كشتار، قحطی، محاصره و نابودی زیرساخت‌ها. IAGS خواستار توقف فوری اعمال نسل‌كشی شد.
۷. كمیته ویژه سازمان ملل برای تحقیق در مورد اعمال اسراییل (UN Special Committee to Investigate Israeli Practices)
- تاریخ گزارش: نوامبر ۲۰۲۴
- جزییات: این كمیته جنگ اسراییل را «مطابق با ویژگی‌های نسل‌كشی » توصیف كرد، با تمركز بر قحطی به عنوان سلاح، تلفات غیرنظامیان و انسداد كمك‌ها.
 ۸. گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر فلسطین (Francesca Albanese)
- تاریخ گزارش: مارس ۲۰۲۴ (و تأییدهای بعدی)
- جزییات: آلبانیز در گزارش «آناتومی یك نسل‌كشی» ، اسراییل را به ارتكاب سه عمل نسل‌كشی متهم كرد و شواهد «كافی برای باور به نسل‌كشی » را تأیید كرد.
۹. شبكه دانشگاهی حقوق بشر (University Network for Human Rights)
- تاریخ گزارش: می‌۲۰۲۴
- جزییات: كنسرسیومی از مراكز حقوق بشر دانشگاهی (از جمله دانشگاه بوستون)، اسراییل را به «اعمال نسل‌كشی » متهم كرد، با تمركز بر كشتار بیش از ۳۴,۰۰۰ نفر و آسیب به ۷۸,۰۰۰ نفر تا می ‌۲۰۲۴، و خواستار توقف كمك‌ها شد.
سازمان‌های دیگری كه به‌طور غیرمستقیم یا در بیانیه‌های مشترك موارد بالا را تأیید كرده‌اند. مانند:
- مركز اروپایی برای حقوق و انسانی (European Center for Constitutional and Human Rights) كه دسامبر ۲۰۲۴، استدلال قانونی برای نسل‌كشی ارایه داد و بیش از ۲۰ سازمان امدادی (مانند Save the Children، CARE International، Islamic Relief) كه در سپتامبر ۲۰۲۵، بیانیه مشترك برای توقف «نسل‌كشی » صادر كردند. همچنین فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر (FIDH) و الحق (Al-Haq) كه گزارش‌های قبلی در مورد اعمال نسل‌كشی در جنگ‌های غزه را تأیید كردند. اما اسراییل این اتهام‌ها را رد كرده و آنها را «تحریف‌شده » می‌خواند! در واقع اگر چه اجماع رو به رشد كارشناسان نشان‌دهنده فشار بین‌المللی برای توقف جنگ و مسوولیت‌پذیری است، اما گویی تلاش‌ها و حتی اعلام دیرهنگام به رسمیت شناختن كشور فلسطین توسط برخی كشورهای غربی تحت تاثیر فشار افكار عمومی، فقط بر شدت جنایات رژیم صهیونیستی افزوده است.  این رژیم جنایتكار، صلح بین‌الملل را از طریق نقض منشور ملل متحد و منشور حقوق بشر و كنوانسیون‌های ژنو و تمام قوانین به تمسخر گرفته و با وقاحت كامل طی سه ماه گذشته به بیش از ۱۰ كشور حمله نظامی كرده است؛ آن هم بدون پیگرد و پاسخگویی. در این میان، پاسخ‌های بازدارنده از سوی ایران‌ و ‌یمن بوده و بقیه با همدستی و‌ كمك یا سكوت و حداكثر محكومیت لفظی بر شدت جنایات رژیم اشغالگر افزوده‌اند.
در كمال حیرت این هفته مشاهده كردیم كه برای ششمین بار امریكا قطعنامه شورای امنیت برای آتش‌بس در غزه را وتو كرد. این وتو تایید این واقعیت است كه در نظم كنونی جهان و شیوه كنونی مدیریت عرصه بین‌المللی، امیدی برای صلح به چشم نمی‌خورد. با نگاهی امیدوارانه اما امروز شعله‌ای كه توسط دولت‌ها گرم نشد، به دست میلیون‌ها انسان بیدار در اقصی نقاط جهان پدیدار است. حركت بیش از پنجاه كشتی نجات‌بخش كمك‌های بشر‌دوستانه از ۴۴ كشور به سوی غزه، كورسوی امیدی را برای انسان‌های آزاده نمایش می‌دهد. از اكتبر ۲۰۲۳ (شروع تشدید درگیری‌ها در غزه) تا سپتامبر ۲۰۲۵، راهپیمایی‌ها و تظاهرات حمایت از فلسطین در سراسر جهان به‌طور گسترده‌ای افزایش یافته است. آمار دقیق شمارش همه رویدادها دشوار است، زیرا بسیاری از تظاهرات كوچك یا محلی گزارش داده نمی‌شود. اما بر اساس داده‌های معتبر از سازمان‌هایی مانند ACLED (Armed Conflict Location & Event Data Project)، Crowd Counting Consortium (CCC) وابسته به دانشگاه هاروارد و گزارش‌های تحلیلی دیگر می‌توان برآورد كرد:
- در سطح جهانی: در سه هفته اول پس از ۷ اكتبر ۲۰۲۳، حدود ۴,۲۰۰ رویداد تظاهراتی مرتبط با درگیری (عمدتا حمایت از فلسطین) در حدود ۱۰۰ كشور و قلمرو ثبت شده است. این تنها ۳۸ درصد از كل تظاهرات جهانی در آن دوره را تشكیل می‌داد. با ادامه درگیری‌ها تا اكتبر ۲۰۲۴، موج تظاهرات در خاورمیانه، امریكای شمالی، اروپا و شمال آفریقا افزایش یافت و به هزاران رویداد رسید.
تا ژوئن ۲۰۲۴، CCC بیش از ۱۲,۴۰۰ تظاهرات پرو-فلسطین تنها در ایالات متحده ثبت كرده است. با توجه به ادامه تظاهرات در سال ۲۰۲۵ (مانند راهپیمایی‌های Nakba در می‌۲۰۲۵ و تظاهرات سالگرد در اكتبر ۲۰۲۴)، تخمین كلی برای كل جهان بیش از ۵۰,۰۰۰ رویداد (شامل راهپیمایی‌ها، تجمعات، بست‌نشینی‌ها و vigils) است. این شامل رویدادهای كوچك روزانه در شهرهای مختلف می‌شود، اما تمركز اصلی بر رویدادهای بزرگ بوده كه صدها هزار یا میلیون‌ها شركت‌كننده داشته‌اند (مانند ۳۰۰,۰۰۰ نفر در لندن در نوامبر ۲۰۲۳) .
- بیش از ۹۴‌درصد این تظاهرات مسالمت‌آمیز بوده است.
- تظاهرات در بیش از ۱۰۰ كشور برگزار شده كه اغلب بر تقاضای آتش‌بس، پایان اشغال، توقف حمایت نظامی از اسراییل و ارسال كمك‌های بشردوستانه تمركز داشته‌اند.
اكنون گسترش این راهپیمایی‌ها و گسترش تحریم‌ها علیه فروش اسلحه و حمایت مالی از اسراییل همچنان نشان از زنده بودن جوامع و روشن ماندن شعله صلح در تاریكی‌های زمانه دارد؛ صدای وجدان‌های بیدار علیه جنایت و نسل كشی، سكوت را در شب تاریك مدعیان دروغین صلح و حقوق بشر در قرن ۲۱ شكسته است. با این حال باید در روز جهانی «صلح » بر سرنوشت این واژه گریست.