عضو جامعه روحانیت مبارز گفت: آقای پزشکیان در تبلیغات انتخاباتی خود وعده کرده‌اند که با رفتن به سمت مذاکرات بتوانند گره‌گشایی کنند و مشکلات و موانع خارجیِ سرمایه‌گذاری را برطرف کنند. من بسیار امیدوارم که ایشان بتوانند در شرایط حاضر این هنر مذاکره را با وزیر خارجه‌ای که تعیین می‌کند و با تیمی که تشکیل خواهد داد، نشان دهد و ان‌شاءالله که موفق باشند.

مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا مصباحی مقدم در پی می آید:

از دیدگاه حضرتعالی، چالش‌های پیش ‌روی دولت جدید در عرصه‌های داخلی و خارجی اقتصاد کدامند؟

چالش‌روی پیش روی اقتصادی دولت به داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. چالش‌های داخلی شامل ناترازی‌ در درآمدها و هزینه‌های دولت، ناترازی در منابع و مصارف بانکی، ناترازی در مصرف و تولید انرژی از جمله مقدار تولید و مصرف بنزین و سایر حامل‌های انرژی، مشکل بهره‌وری سرمایه، نیروی انسانی و آب به ویژه در بخش کشاورزی است.

همچنین چالش‌های ناترازی درآمد نهادهایی مثل سازمان تأمین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی را داریم که این‌ها باید با درآمدهای خودشان، نیازهای بازنشستگان را تأمین کنند، اما کمک‌بگیر از دولت هستند. چالش‌های دیگر درباره بدهی‌های دولت به بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی، بانک‌ها، شرکت‌ها و بدهی ناشی از توزیع اوراق مالی است. این چالش‌های داخلی ما است که همین‌ها دست به دست هم داده و نتیجه آن این شده که ما با تورم بالا روبرو باشیم. یکی دیگر از چالش‌های ما، انتظارات تورمی است که البته با انتخابات، اندکی کاهش پیدا کرده است و ما شاهد تقریباً ثبات و وضعیت رو به کاهش قیمت ارز، خودر، مسکن و ... هستیم.

چالش بین‌المللی و خارجی ما، چالش تحریم‌ها است. تحریم‌ها موجب شده که ما نتوانیم با بانک‌های کشورهای دیگر داد و ستد داشته باشیم و نتوانیم درآمدِ آنچه که صادر می‌کنیم را به دست بیاوریم. برای نمونه، صادرات ما به عراق با مشکل برگشت درآمد ارزی روبروست. همچنین صادرات ما به کشورهای دیگر با این محدودیت‌ها روبرو است. ما با مسأله‌ی تحریم‌های آمریکا درباره شرکت‌های بین‌المللی رو به رو هستیم؛ چون با ما کار نمی‌کنند و مشتری ما نمی‌شوند. از طرف دیگر، صادرات نفت، گاز، پتروشیمی‌ها، فولادی‌های ما با هزینه برای دور زدن تحریم‌ها رو به روست.

این‌ها از چالش‌هایی است که دولت جناب آقای پزشکیان با آن‌ها روبرو خواهد بود. به نظر می‌آید آقای پزشکیان به خوبی با این مسائل و مشکلات آشناست و امیدواریم با رویکردی که دارد و می‌خواهد به نحوی مدیریت کشور را با کمک همه پیش ببرد، بتواند از عهده‌ی حل این چالش‌ها بربیاید.

راه احیاء اقتصاد ایران و راه‌حل‌های برون‌رفت از این مشکلاتی که فرمودید چیست؟

مسأله اقتصادی ایران به طور عمده با موانع داخلی مواجه است که برخی‌ها به تحریم‌های داخل تعبیر می‌کنند. اگر با اتاق بازرگانی گفت‌وگو کنید، فعالان بازرگانی ما، از تحریم‌های داخل می‌نالند. مراد آن‌ها از تحریم‌های داخل، موانعی است که از لحاظ اداری مقابل آنهاست. دستگاه‌هایی که می‌باید فعالیت بنگاه‌ها را تسهیل کنند، فعالیت آنان را با مشکل رو به رو می‌کنند.

دولت جناب آقای پزشکیان باید جاهایی که گلوگاه‌های کار است، بتواند کارکنان و مدیران دولت را به همراهی با فعالان بنگاه‌های اقتصادی وادار کند و فعالیت آن‌ها را تسهیل کند. این کار برای اینکه بنگاه‌های اقتصادی ما بتوانند فعالیت‌های خودشان را گسترش دهند و فعالیت برای آن‌ها باصرفه باشد، تأثیرگذار است. لذا هزینه‌های تولید را باید کاهش داد و برای بخش غیرمولد کشور که بخش دلالی و واسطه‌گری است، هزینه‌های بیشتری را ایجاد کرد تا منابع از این بخش به سمت تولید حرکت کند. به عبارت دیگر مشوق‌های تولید را باید بالا برد و موانع بخش غیرمولد را افزایش داد. این از کارهایی است که می‌تواند تا حد زیادی مشکلات داخلی تولید را برطرف کند.

اهتمام به دو حوزه در جهش تولید بسیار تأثیرگذار است: یکی حوزه انرژی است که ناترازی‌های جدی در حوزه انرژی داریم و اگر دولت، راه‌های قیمتی و غیرقیمتی را برای اصلاح ناترازی انرژی دنبال کند، امکان جهش تولید را خواهیم داشت. دوم: سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز و صادرات فراورده‌های نفت و گاز به جای نفت و گاز خام، برای جهش تولید ظرفیت بسیاری دارد.

بخش مهمی از سرمایه در دست خانواده‌های متوسط به بالای درآمدی جامعه است که به صورت ارز، و سکه‌ها و شمش‌های طلا در خانه‌ها نگه‌داری می‌شود. ما حدود شصت یا هفتاد میلیارد دلار سرمایه راکد داریم. اگر مشوق‌های لازم در بازار سرمایه ایجاد شود تا از سرمایۀ راکد برای سرمایه‌گذاری در بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز استفاده شود، بسیار تأثیرگذار است در اینکه مقدار تولید فرآورده‌های انرژی ما افزایش پیدا کند، صادر شود و درآمد ارزی خوبی به دست بیاید. البته باید این احساس به تمام کسانی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، دست بدهد که سرمایه‌گذاری آن‌ها با برگشت سرمایه و سود همراه است؛ به اندازه‌ای که مقتضای این‌گونه سرمایه‌گذاری‌هاست که غالباً با بازدهی بالا رو به روست.

همین‌طور سواحل دریای عمان و خلیج فارس، ظرفیت بسیار بالایی دارد. با توجه به سیاست‌های اقتصاد دریامحوری که رهبر معظم انقلاب سال گذشته ابلاغ کردند، این سیاست‌ها می‌تواند بسیار کمک کند که در بخش دریا، ساحل دریا، جزایر و پس‌کرانه‌ها شاهد جهش تولید باشیم و با بازدهی سرمایه در این عرصه‌ها به صورت کاملاً قابل توجه روبرو باشیم. تولیدکنندگان ما در این بخش، احساس کنند که درآمد بسیار بالایی را می‌توانند کسب کنند؛ حتی کسانی که سرمایه‌های خود را به خارج کشور برده‌اند ببینند که منافع سرمایه‌گذاری در داخل کشور، بیشتر از خارج از کشور است. حتی ایرانیان ساکن خارج از کشور و خارجی‌ها تشویق شوند تا در داخل سرمایه‌گذاری کنند.

برخی از اقتصاددانان بر این باورند که ده‌ها تصمیم بانک مرکزی برای جلوگیری از شوک ارزی، نمی‌تواند به اندازه یک تصمیم وزارت امور خارجه برای پیشبرد مذاکرات اثرگذار باشد. به نظر حضرتعالی آیا سیاستمداران در دولت آینده به ویژه شخص آقای پزشکیان می‌تواند تصمیم‌های سرنوشت‌سازی در عرصۀ سیاست خارجی بگیرد؟

آقای پزشکیان در تبلیغات انتخاباتی خود وعده کرده‌اند که با رفتن به سمت مذاکرات بتوانند گره‌گشایی کنند و مشکلات و موانع خارجیِ سرمایه‌گذاری را برطرف کنند. من بسیار امیدوارم که ایشان بتوانند در شرایط حاضر این هنر مذاکره را با وزیر خارجه‌ای که تعیین می‌کند و با تیمی که تشکیل خواهد داد، نشان دهد و ان‌شاءالله که موفق باشند.