در سال‌های اخیر رمان‌ها به نویسندگان و خوانندگان به ویژه زنان مجال ظهور داده‌اند و دنیای ادبیات تجربه‌های نوینی در كلیه ژانرهای ادبی به خود دیده است. وبلاگ Writer’s Relief برخی از ژانرهای ادبی محبوب را ژانر عاشقانه، ژانر فانتزی، ژانر ترسناك و ژانر هیجان‌انگیز معرفی كرده است. ژانرهایی كه محبوبیت‌شان با افزایش و كاهش علایق خوانندگان در نوسان است.

براساس تحقیقات انجام گرفته در سایت‌های نیویورك تایمز، گاردین، گودریدز و پنگوئن، ژانر ادبی «عاشقانه» از پرخواننده‌ترین ژانرهای ادبی سال 2023 بود. ژانر فانتزی در مقام دومِ علاقه‌مندی خوانندگان قرار داشت و داستان‌هایی با موجودات جادویی، محیط‌های دیستوپیایی و مضامین پیچیده را شامل می‌شد. ژانر وحشت در مقام بعدی ژانرهای پرطرفدار قرار داشت و آثار این ژانر، رمان‌های ترسناكی از قبیل زامبی‌ها، خون‌آشام‌ها، ارواح و دیگر عناصر ماوراء طبیعی را دربر می‌گرفت. برخی از زیرژانرهای محبوب ژانر وحشت، داستان‌های روانشناختی، ترسناك گوتیك و داستان‌های وحشتناك كیهانی هستند. ژانر هیجان‌انگیز و معمایی پنجمین ژانر پرطرفدار در این سال بود كه ارتباط نزدیكی با اسرار و دنیای فانتزی داشت. ژانر وحشت و اسرارآمیز اغلب شامل جنایت، تعلیق و پیچیدگی است. داستان‌های پلیسی از زیر ژانرهای این ژانر محسوب می‌شود.

در هر سال كتاب‌های زیادی در موضوعات مختلف منتشر می‌شود كه در این میان حوزه ادبیات از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا ادبیات كه همیشه بازتاب جامعه‌ای بوده كه در آن به رشته تحریر درآمده است با تغییر جامعه تغییر می‌كند و تغییر و دگرگونی آن باعث تغییر انسان‌ها می‌شود. در واقع ادبیات داستانی شیوه‌ای برای انعكاس گرایش‌ها، علایق و مسائل جامعه و فرهنگ محسوب می‌شود و در مقام ژانری قدرتمند قادر است انتظارات، اولویت‌ها و سلایق خوانندگان، نویسندگان، ناشران و منتقدان را تحت تاثیر قرار داده و حتی شكل دهد و از آنجایی كه از حوزه گسترده و متنوعی برخوردار است و دربردارنده رمان‌ها و داستان‌ها است، بر سبك، زبان و رشد شخصیت‌های انسانی تاثیرگذار است و اغلب مضامینی مانند هویت، فرهنگ، جامعه، اخلاق و تاریخ را بررسی می‌كند. در سال 2023 جهان دستخوش تغییرات سریع و بی‌سابقه‌ای در جنبه‌های مختلف از جمله فناوری، سیاست، زیست محیطی و هویت قرار گرفت و به تبع آن ادبیات داستانی نیز با چالش‌ها و فرصت‌های زیادی روبه‌رو شد. این تغییرات بر تولید، توزیع و استفاده كتاب و همچنین بر مضامین، سبك‌ها و اشكال آثار ادبی تاثیر گذاشت. یكی از چالش‌هایی كه بازار جهانی كتاب در سال 2023 با آن روبه‌رو بود، اثرات همه‌گیری كووید-19 بود كه از سال 2017 همچنان باقی مانده بود. در كنار آن ركود اقتصادی، اختلال دیجیتال و رقابت بر سر سایر اشكال سرگرمی در حال ركود نیز بر این بازار تاثیرگذار بود. در نتیجه این چالش‌ها از آن زمان به بعد عادت‌های مطالعه افراد تغییر كرده است. خوانندگان امروزی از متن‌های طولانی ادبی به متن‌های كوتاه‌، سریع‌ و آسان‌ مانند پُست‌های رسانه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، پادكست‌ها و ویدیوها روی آورده‌اند. این یك چالش برای ژانر ادبی، به ویژه برای داستان‌های ادبی، شعر و نمایش محسوب می‌شود كه زمان، توجه و تلاش بیشتری را از خوانندگان می‌طلبد .

در سال 2023 ظهور پلتفرم‌های دیجیتالی و خود انتشاری به خاطر راحتی، انعطاف‌پذیری و مقرون به‌صرفه‌تر بودن آنها محبوب‌تر و در دسترس‌تر بودند، این پلتفرم‌ها تنوع و خلاقیت بیشتری را زمینه ادبیات داستانی فراهم می‌كنند و نویسندگان را قادر می‌سازند تا به مخاطبان گسترده‌تر و تخصصی‌تری دست یابند و قالب‌ها، رسانه‌ها و ژانرهای جدید را آزمایش كنند. با این حال، این موضوع برای ادبیات داستانی نیز چالشی بزرگ محسوب می‌شود، زیرا رقابت، پراكندگی و اشباع بیشتری را در بازار كتاب ایجاد می‌كند و سوالاتی در مورد كیفیت، اعتبار و عدم اعتبار آثار ادبی ایجاد می‌كند. طبق بررسی‌های انجام شده در سایت‌های ذكر شده سال 2023 علی‌رغم افزایش تقاضا و آگاهی برای تنوع بیشتر در زمینه ادبیات داستانی، صنعت نشر همچنان تحت تسلط دیدگاه‌ها و ارزش‌های سفیدپوستان، مردان و غرب بود. این صنعت همچنین از برنامه‌های سیاسی و سوگیری‌های فرهنگی متأثر بود. این عوامل بر انتخاب، ترویج و شناخت آثار ادبی تاثیرگذار بودند و چالشی برای ادبیات داستانی ایجاد كردند، زیرا فرصت‌ها و صدای نویسندگان و خوانندگان به حاشیه رانده شده و اقلیت‌ها مانند زنان، رنگین‌پوستان، ال‌جی‌بی‌تی‌ها، افراد بومی و معلول را محدود می‌كند.

فرصت‌هایی كه ادبیات داستانی در سال 2023 با آن روبه‌رو بود شامل مواردی است كه در ذیل خواهد آمد: ادبیات داستانی در سالی كه روزهای پایانی آن در حال گذر است، به واسطه كار با فرم‌ها، قالب‌ها و رسانه‌های جدیدی مانند داستان‌گویی تعاملی، فراگیر و فرارسانه‌ای در حال تطبیق و تكامل بود. این فرم‌ها، قالب‌ها و رسانه‌های جدید، امكانات و پتانسیل‌های بیشتری را برای ادبیات داستانی ارایه كردند و از آنجایی كه مشاركت و تجربه خوانندگان را افزایش می‌دهند، مرزها، بیان‌ها و معانی آثار ادبی را گسترش دادند.

ادبیات داستانی همچنین در برابر مسائل و رویدادهای سال 2023، مانند همه‌گیری كووید-19، تغییرات آب و هوایی، جنبش‌های عدالت اجتماعی و سیاست عكس‌العمل نشان داد. از آنجایی كه موضوعات و رویدادهای فوق به دغدغه‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های جامعه و فرهنگ می‌پردازند و خوانندگان، نویسندگان و منتقدان را ملهم و متأثر می‌كنند، ارتباط و فوریت بیشتری را برای ادبیات داستانی فراهم كردند.

در سال 2023 ادبیات داستانی سخنگو و صدای نویسندگان به حاشیه رانده شده و اقلیت‌ها بود، زیرا در این سال آنها سعی كردند داستان‌ها، دیدگاه‌ها و تجربیات خود را به نمایش گذارند و كلیشه‌ها، پیش‌داوری‌ها و نابرابری‌های جامعه و فرهنگ را به چالش بكشند. نوشته‌های این نویسندگان نیز به خاطر دانش، تخیل و همدلی‌ای كه برای خوانندگان فراهم كرده بودند، تنوع و غنای بیشتری را برای ادبیات داستانی ارایه دادند و به تغییرات اجتماعی و دگرگونی فرهنگی كمك كردند.

در كل ادبیات داستانی در سال 2023 پدیده‌ای پویا و پیچیده بود و با جهان پیرامون خود تعامل داشت و نه‌تنها تحت تاثیر آن قرار گرفت كه بر آن تاثیر گذاشت. در این سال ادبیات داستانی با چالش‌ها و فرصت‌هایی مواجه بود كه نیازمند توجه، انطباق و نوآوری بود و راهی برای كشف، بیان و لذت بردن از شرایط انسانی و خلاقیت انسان ارایه كرد.

طبق آماری كه نیویورك تایمز، گاردین، گودریدز، نیویوركر و پنگوئن ارایه دادند، برخی رمان‌های برتر سال 2023 از این قرارند:

«نیش زنبور» نوشته پل موری، داستان یك خانواده ایرلندی پس از سقوط مالی سال 2008 را توصیف می‌كند كه با ركود اقتصادی مواجه می‌شوند و این تازه شروع مشكلات آنهاست.

«باند زنجیره‌ای همه ستاره‌ها» اثر نانا كامی ادجی برنیا، داستانی است درباره دو زن كه برای آزادی خود در یك سیستم زندان خصوصی فاسد می‌جنگند. این رمان پیرامون داستانی از بقا و مقاومت در نظام ناعادلانه زندان است؛ زندانیانی كه تصمیم می‌گیرند تا سر حد مرگ برای آزادی، چیزی كه بسیار خواهان آن هستند، بجنگند. این زندان خصوصی شباهت زیادی به نظام امریكایی دارد.

«شیاد» نوشته زیدی اسمیت (كه هفته گذشته روزنامه «اعتماد» مطلب مبسوطی به همین قلم درباره این كتاب و نویسنده‌اش منتشر كرد) یك رمان تاریخی است كه داستان یك محاكمه واقعی در قرن نوزدهم را روایت می‌كند و به مسائلی مانند هویت، طبقه و استعمار می‌پردازد. رمانی تاریخی كه پرتره‌ای كمیك از لندن ادبی قرن نوزدهم ارایه می‌كند و محاكمه‌ای واقعی را به تصویر می‌كشد كه باعث می‌شود احساسات پرشور طبقه‌های مختلف اجتماع برانگیخته شود. این رمان به ‌طور ماهرانه‌ای تاریخ جاماییكا و بریتانیا را به هم پیوند می‌دهد و عصر كنونی، جهانی شدن و ریاكاری را زیر سوال می‌برد.

«جنگل‌های شمالی» اثر دنیل میسن، یك رمان تاریخی است كه داستان یك خانه در جنگل‌های ماساچوست از قرن هفدهم تا بیست و یكم روایت می‌كند.

«برنام وود» نوشته النور كاتو اثری است كه در آن چریكی آرمان‌گرا در نیوزیلند با یك میلیاردر بی‌رحم روبه‌رو می‌شود. این داستان در نیوزیلند در سال 2017 رخ می‌دهد. گروه كوچكی از مردم كه خود را «برنام وود» می‌نامند سبزیجات را در زمین‌های بدون استفاده می‌كارند. آنها این كار را گاه قانونی و گاه غیرقانونی انجام می‌دهند. این گروه توسط زنی به نام میرا و دوست نزدیكش شلی رهبری می‌شود. این داستان یك تریلر هیجان‌انگیز است كه درگیر بحران آب و هوا، تفكر آخرالزمانی و ایدئولوژی سیاسی است و به مسائل آن پاسخ می‌دهد.

«لرزش» اثر تژو كول، رمان قدرتمندی است كه به‌ طور ماهرانه به بررسی معنای زندگی در دنیای خشن می‌پردازد و اثری شگفت‌انگیز از واقع‌گرایی است كه با ادبیات، موسیقی، نژاد و تاریخ درآمیخته است و به گذر زمان در بی‌رحمی تاریخ می‌پردازد. این رمان آدمی را عمیقا درگیر وحشت می‌كند و درباره چگونگی تاثیرگذاری ایده‌های هنری، ارزش و آسیب‌های دانش تاریخی است.

«زمان خدای قدیم» اثر سباستین بری، رمانی زیبا و دلهره‌آور. داستانی كه در آن هیچ چیز آن طور كه به نظر می‌رسد نیست، «زمان خدای قدیم» درباره چیزی است كه در آن زندگی می‌كنیم، با آن زندگی می‌كنیم و چیزی كه از ما باقی می‌ماند. رمانی زیبا و وحشتناك كه به گذشته بازمی‌گردد تا نشان دهد كه چگونه گذر زمان بر تروما اثر ندارد و زخم آن تا ابد به صورت زخمی باز باقی می‌ماند. زندگی آرام یك پلیس بازنشسته ایرلندی با تجارب تاریخی سوءاستفاده در كلیسای كاتولیك درهم آمیخته می‌شود: این رمان تكان‌دهنده با نیروی عشق و سوگواری خانوادگی به تصویر كشیده می‌شود.

«ملوان سرباز» اثر كلر كیلروی، طنزی تحمل‌ناپذیر و سیاه و سفید از روزهای نخستین مادر شدن. تجربیاتی كه در گذشته بدان پرداخته نمی‌شد و نویسندگان سال‌های اخیر به ‌طور پراكنده درباره آن قلم زده‌اند.

«گنجشك گنجشك» اثر ان انرایت، پرتره‌ای انعطاف‌پذیر از مادران و دختران است كه در حال كند و كاو گذشته مردسالارانه مردی هستند كه آنها را به یكدیگر پیوند داده است. این مرد شاعر مشهوری است كه یكی از زنان را ترك می‌كند؛ علی‌رغم آنكه شعری به یاد ماندنی و جاودان درباره او خلق كرده است.

فرم بلند بالا اثر كیت بریگ، یك رمان بی‌سر و صدا از یك زندگی خانگی است كه در آن یك روز از زندگی زنی به تصویر كشیده می‌شود. این زن روز خود را صرف خواندن، فكر كردن، غذا دادن به نوزاد، چرت زدن و «بودن» می‌كند. این كتاب مملو از ایده‌های سرشار از زمان، ادبیات، مراقبت و نحوه زندگی ما در قالب روزها است.

«آخرین شیادی كه می‌میرد» ریچارد اوسما، چهارمین كتاب از مجموعه كلوپ قتل پنجشنبه كه در آن اعضای یك باشگاه حین تحقیق درباره قتل یك دوست قدیمی در عتیقه‌فروشی با جاعلان آثار هنری، كلاهبرداران آنلاین و فروشندگان مواد مخدر روبه‌رو می‌شوند.

«هر چه دنبالش هستی در كتابخانه پیدا می‌شود» اثر میچیكو آئویاما یك رمان جذاب ژاپنی است كه داستان یك كتابدار را روایت می‌كند كه از توانایی بی‌نظیر فرا خواندن روح مهمانان حاضر در كتابخانه برخوردار است و از این راه به آنها كمك و توصیه‌هایی می‌كند كه هرگز نمی‌دانستند به آنها نیاز دارند. این كتاب را نشر نون با ترجمه هادی سالارزهی به چاپ رسانده است.

«فردا، فردا و فردا» اثر گابریل زوین رمانی است كه در آن دو دوست چند بازی ویدیویی طراحی می‌كنند و با این كار از دست دادن، حسادت، شادی، شهرت و تراژدی را تجربه می‌كنند .

«آخرین چیزی كه به من گفت» نوشته لورا دیو رمانی هیجان‌انگیز كه در آن زنی به نام هانا قبل از ناپدید شدن شوهرش یادداشتی از او دریافت می‌كند. در یادداشت آمده كه «از او محافظت كن» و به دختر 16 ساله او، بیلی، اشاره دارد. هانا برای محافظت از دختر ناتنی خود حقیقتی را كشف می‌كند كه ریشه در گذشته‌اش دارد.

«گریس آدامز شگفت‌انگیز» اثر فرن لیتل وود است. این رمان مملو از وعده، دلهره و عشق است. گریس آدامز داستانی كاملا تحقق یافته از فاجعه و شادی، غم و اندوه و عشق است كه در آن اتاق‌های پنهان قلب انسان بهترین و بدترین تجربه‌های خود را آشكار می‌كند. این رمان داستان زنی است كه تلاش می‌كند بین زندگی خود به عنوان مادر و همسر تعادل برقرار كند.

«امریكایی‌های نسل پیش» نوشته برندن تیلر، رمانی است كه حول محور گروهی از جوانان در شهر آیووا و روابط آنها با یكدیگر می‌پردازد.

رمان‌های موفقی كه در بالا معرفی شدند، تعداد اندكی از خیل رمان‌هایی بودند كه در سال 2023 منتشر شدند. سال 2023 با تمام كاستی‌ها و چالش‌هایش سال پرباری برای ادبیات محسوب می‌شد و نویسندگان زیادی را به دنیای ادبیات معرفی كرد.

    در سال 2023 ادبیات داستانی سخنگو و صدای نویسندگان به حاشیه رانده شده و اقلیت‌ها بود زیرا در این سال آنها سعی كردند داستان‌ها، دیدگاه‌ها و تجربیات خود را به نمایش گذارند و كلیشه‌ها، پیش‌داوری‌ها و نابرابری‌های جامعه و فرهنگ را به چالش بكشند. نوشته‌های این نویسندگان نیز به خاطر دانش، تخیل و همدلی‌ای كه برای خوانندگان فراهم كرده بود، تنوع و غنای بیشتری را برای ادبیات داستانی ارایه داد و به تغییرات اجتماعی و دگرگونی فرهنگی كمك كرد.
    طبق بررسی‌های انجام‌شده از سوی منابع رسمی، سال 2023 به‌رغم افزایش تقاضا و آگاهی برای تنوع بیشتر در زمینه ادبیات داستانی، صنعت نشر همچنان تحت تسلط دیدگاه‌ها و ارزش‌های سفیدپوستان، مردان و غرب بود. این صنعت همچنین از برنامه‌های سیاسی و سوءگیری‌های فرهنگی متاثر بود. این عوامل بر انتخاب، ترویج و شناخت آثار ادبی تاثیرگذار بودند و چالشی برای ادبیات داستانی ایجاد كردند.
     ادبیات داستانی همچنین در برابر مسائل و رویدادهای سال 2023، مانند همه‌گیری كووید-19، تغییرات آب و هوایی، جنبش‌های عدالت اجتماعی و سیاست عكس‌العمل نشان داد. از آنجایی كه موضوعات و رویدادهای فوق به دغدغه‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های جامعه و فرهنگ می‌پردازند و خوانندگان، نویسندگان و منتقدان را ملهم و متاثر می‌كنند، ارتباط و فوریت بیشتری را برای ادبیات داستانی فراهم كردند.
منبع: اعتماد