بیش از یک دهه بود که سیاست ایالات متحده، بر بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای تمرکز داشت، اکنون گفت وگوهای هسته ای، کنار گذاشته شده است. یک درامای فوری تر، یعنی خیزشی که به سرعت گسترش می یابد، جای منازعه هسته ای را گرفته است. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، چند روز پیش گفت: "گفت وگوهای هسته ای در دستور کار قرار ندارد."

استادان ایرانی دانشگاه می گویند که این خیزش در دوران جمهوری اسلامی، بی سابقه است. سوزانه مالونی Suzanne Maloney از موسسه بروکینگز می گوید: "اراده گسترده ای در میان جوانان ایرانی شکل گرفته، تا برای بیان خواسته های خود برای تغییر سیستم به خیابان ها بریزند ... و به هیچ وجه با بکارگیری زور، متوقف نشده اند."

واقعیت قابل توجه این است که ایالات متحده و دیگر دولت های خارجی، نمی توانند کار چندانی برای کمک به یک خیزش در ایران انجام دهند. همانطور که در جریان خیزش عربی که در سال 2010 آغاز شد، آموختیم، توان آمریکا برای نفوذ بر رخدادهای در دیگر کشورها، محدود است. علی واعظ از گروه بین المللی بحران می گوید: "این یک ماجرای ایرانی است و خارجی ها فقط رهگذرانِ تماشاچی هستند. غرب به مدتی چنان دراز از تحریم ها علیه ایران استفاده کرد که ایران نسبت به آنها "بی حس" شده است. دیگر تحریم، اهرم چندانی به حساب نمی آید."

تحریم ها یک تاثیر دیگر هم بر سیاست آمریکا داشته است: از نظر سیاسی، دست کم در حال حاضر، گشایش در تحریم ها را برای دولت آمریکا، ناممکن کرده است.

اگر تهران، ناگهان بگوید که موافق امضای توافق هسته ایِ ایستار شده است، دولت آمریکا باید بسیاری از تحریم های اقتصادی علیه ایران را بردارد. میلیاردها دلار از دارایی های فریزشده، به خزانه ایران سرازیر می شود و ایران برای فروش نفت خود در جهان، آزاد می شود.

سوزانه مالونی می گوید: "آنگاه باید تصمیم بگیرید که آیا یک قایق نجات در اختیار رژیمی قرار دهید که توسط مردم خودش زیر آتش قرار دارد." این وضعیت، دولت بایدن را در یک تنگنا گیر می اندازد. آنها هنوز خواهان یک توافق هسته ای با ایران هستند؛ آنها فکر نمی کنند که در حال حاضر بتوانند، گام پایانی را بردارند آن هم با نظامی که تحت فشار شهروندان خود است."

در این میان، ایران اعلام کرده که در سایت زیرزمینی فردو هم دست به غنی سازی 60% می زند که بسیار به سطح تسلیحاتی نزدیک است ضمن آنکه غنی سازی در دیگر سایت هسته ای خود را نیز گسترش می دهد. برنامه های تازه غنی سازی ایران، چرخه تشدیدی را که قرار بود گفت وگوهای هسته ای از آن جلوگیری کند، تندتر کرده است. در اسرائیل هم یک دولت تندرو سر کار می آید که از هم اکنون درباره "گزینه نظامی" علیه ایران حرف می زند. مقام های آمریکایی می گویند که بایدن هم این گزینه را دارد.

به این ترتیب، هرچند که توافق هسته ای، اکنون از دستور کار خارج شده اما مشکلی که قرار بود با این توافق چاره شود، جایی نرفته است.

منبع: لوس آنجلس تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی