در سال 2022، سازمان جهانی بهداشت زوال عقل را به عنوان هفتمین علت مرگ و میر در میان همه بیماری ها طبقه بندی کرد و تخمین زد که حدودا 55 میلیون نفر در سراسر جهان با این وضعیت زندگی می کنند. زوال عقل می تواند افراد را از نظر جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد و این تاثیر ممکن است در ادامه به پرسنل مراقبت های بهداشتی، خانواده ها و حتی کل جامعه نیز گسترش یابد.
از آنجایی که در حال حاضر درمان قطعی و مشخصی برای زوال عقل وجود ندارد، پیشگیری از آن در اولویت خواهد بود. چندین مطالعه معتبر که از طریق کتابخانه دیجیتال ساینس دایرکت قابل دسترسی هستند، نشان داده اند که افسردگی خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهد. بنابراین درمان به موقع افسردگی ممکن است به پیشگیری از آن کمک کند.
به طور معمول، افسردگی با استفاده از دارو درمانی، روان درمانی یا ترکیبی از هر دو درمان می شود. در این میان مطالعاتی در راستای بررسی اینکه آیا دارو درمانی افسردگی به تنهایی خطر زوال عقل را کاهش می دهد یا خیر انجام شده است. با این وجود نتایج ضد و نقیض بوده اند. برخی از مطالعات یافته های مثبتی را گزارش کرده اند و شماری دیگر نتایج منفی یا خنثی به همراه داشته اند.
محققان دانشگاه فودان در شانگهای، چین، مطالعه ای را در مجله روانپزشکی زیستی منتشر کرده اند که به بررسی روابط میان سطوح مختلف افسردگی، درمان های متفاوت آن و احتمال ابتلا به زوال عقل می پردازد.
از این مطالعه و تعدادی از مطالعات مرتبط قبلی یافته های نسبتا مشابهی به دست آمد. برای مثال طی پژوهشی که توسط هفته نامه مشهور پزشکی لنست منتشر شده است، افراد مبتلا به افسردگی بالای 50 سال به مدت 10 تا 14 سال پیگیری شدند و همگی خطر افزایش یافته تقریبا یکسانی را در خصوص زوال عقل (51٪) نشان دادند. این نتایج به ویژه در مورد کسانی که علائم افسردگی داشتند یا با گذشت زمان بدتر شده بودند صادق بود. متقابلا در گروهی که تحت درمان قرار گرفتند و علائم خاصی نداشتند، خطر زوال عقل کاهش یافته بود.
رابطه عدم درمان افسردگی با ریسک ابتلا به زوال عقل در آینده
بین سال‌های 2006 و 2010، این مطالعه 354,313 فرد از بانک اطلاعات پزشکی بریتانیا را در سنین 50 تا 70 سال مورد بررسی قرار داد. گفتنی است که 189,440 تن از شرکت کنندگان (53.5%) زن بودند.
در مجموع 46280 شرکت کننده با افسردگی در سال های انتهایی عمر خود تشخیص داده شده و 725 نفر از آنها طی دوره پیگیری دچار زوال عقل شدند. لازم به ذکر است که محققان تا سال 2020 پیگیری شرکت کنندگان را ادامه دادند.
برای مطالعه دقیق تر تاثیر وضعیت های مختلف افسردگی بر میزان زوال عقل، محققان 4 زیر گروه زیر را تشکیل دادند:
- افزایش علائم افسردگی طی زمان (n = 3,462)
- کاهش علائم افسردگی طی زمان (n = 3578)
- علائم شدید افسردگی مزمن (n = 2281)
- علائم خفیف افسردگی مزمن (n = 3,159)
در ادامه به منظور بررسی این موضوع که آیا می توان خطر ابتلا به زوال عقل را با درمان های رایج افسردگی کاهش داد، محققان 46820 شرکت کننده مبتلا به افسردگی را در گروه های درمانی زیر دسته بندی کردند:
- درمان نشده (n = 24,152)
- دارو درمانی (تعداد = 14695)
- روان درمانی (n = 2,151)
- ترکیب دارو درمانی و روان درمانی (n = 5,281) درمان افسردگی می تواند خطر زوال عقل را کاهش دهد
همانطور که انتظار می رفت، محققان دریافتند که شرکت کنندگان مبتلا به افسردگی در این مطالعه 51 درصد بیشتر از افراد بدون افسردگی در معرض خطر زوال عقل قرار داشتند.
در زیر گروه شرکت کنندگان مبتلا به افسردگی، خطر ابتلا به زوال عقل بسته به میزان افسردگی آنها متفاوت بود. افرادی که علائم افسردگی «افزاینده»، «مزمن شدید» و «مزمن خفیف» داشتند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل بودند. این در حالی است که خطر ابتلا به زوال عقل برای بیماران با سطوح «کاهش یافته» افسردگی، مشابه افراد سالم بود.
در نتیجه مشخص شد که درمان افسردگی به خصوص درمان ترکیبی با ریسک کمتر بروز زوال عقل همراه است و خطر ابتلا به زوال عقل در بین بیمارانی که تحت درمان قرار گرفته اند حدودا 26 درصد کاهش یافته است.
علاوه بر این، محققان مشاهده کردند که هرچند علائم “افسردگی رو به افزایش” خطر ابتلا به زوال عقل را در مقایسه با گروه های دیگر با سرعت بیشتری بالا می برد، اما درمان های معمول افسردگی می توانند با این افزایش خطر مقابله کنند. از سوی دیگر، دیده شده که تاثیر درمان های افسردگی بر خطر زوال عقل در افراد مبتلا به “افسردگی مزمن شدید” بسیار محدود است.
این یافته ها اهمیت تشخیص و درمان سریع افسردگی را نه تنها به منظور کنترل خود بیماری و محدود سازی عوارض آن، بلکه در جهت کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در آینده نشان می دهند.