بازار «پرندگان وحشی فریدونکنار» تعطیل شد؛ این خبر را رئیس فراکسیون محیط زیست و منابع طبیعی مجلس اعلام کرده و گفته بنا به درخواست مردم و با پیگیری‌های صورت‌گرفته از سوی مجلس، قوه قضائیه و دادگستری استان مازندران فعالیت این بازار که مرکز فروش قاچاق پرندگان وحشی و مهاجر بود، متوقف شده است.
دی‌ماه سال گذشته بود که برخی فعالان و علاقه‌مندان به محیط زیست در نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه و همچنین فراکسیون محیط زیست مجلس خواستار تعطیلی این بازار شده بودند. در آن نامه به این مورد اشاره شده بود که: «سال‌های طولانی است که پرندگان مهاجر در فصل زمستان از نقاط دور و نزدیک این کره خاکی به ایران می‌آیند تا در تالاب‌های اطراف شهر فریدونکنار، فصل زمستان را بگذرانند. پرندگانی که نام اکثر آنان در لیست در معرض خطر سازمان IUCN قرار دارد و طبق مفاد آیین‌نامه‌های کنوانسیون‌های جهانی که ایران هم در آن عضویت دارد، مسئولیت حفاظت از این جانوران با دولت ایران است؛ اما متأسفانه در شهرستان فریدونکنار، علاوه بر شکار حیوانات حفاظت‌شده، در بازار پرندگان این حیوانات به صورت زنده یا کشته‌شده و در معرض دید عموم به فروش می‌رسند».
در این نامه از مسئولان خواسته شده بود: «الف- پرندگان یادشده تحت حفاظت جهانی قرار دارند (گونه در معرض خطر) و شکار آنها در همه دنیا ممنوع است.
ب- بر‌اساس بند پ ماده ۴ قانون شکار و صید، حفظ و نگهداری شکارگاه‌ها و فضای حیاتی جانوران وحشی و حمایت از آنها در برابر گرسنگی، تشنگی، صید و شکار بی‌رویه و... از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست است. (متأسفانه سازمان حفاظت محیط زیست در این مورد بسیار اهمال کرده).
ج- تخلف بارز شکار حیات وحش حفاظت‌شده به صورت تجاهر و تظاهر در بازار فریدونکنار انجام می‌شود که این خود جرم دیگری بر تخلفات قبلی می‌افزاید».
با پیگیری‌های صورت گرفته‌شده در نهایت رئیس کل دادگستری استان مازندران در نامه‌ای تعطیلی این بازار را اعلام کرد و نوشت: «به منظور جلوگیری از صید و شکار غیر‌مجاز و همچنین ممنوعیت از فعالیت عرضه و فروش پرندگان وحشی مهاجر با افزایش مأموران نیروی انتظامی محیط‌بانی در منطقه از ورود خودروهای حامل صید غیر‌مجاز از شهرستان‌های استان‌های هم‌جوار به این شهرستان و همچنین صیدهایی از قبیل کرس، گذر و دام‌های هوایی ممانعت به عمل آمد».
همچنان پیگیریم
عبدالرضا باقری، از فعالان محیط زیست کشور و نویسنده این کارزار که تعطیلی این بازار را پیگیری می‌کرد، در گفت‌وگو با «شرق» درباره به سرانجام رسیدن آن گفت: «ما در سال 1378، انجمن حمایت از حیوانات ایران را تشکیل دادیم. ابتدا کانون‌های تخلفات شناسایی و سپس فعالیت در زمینه مبارزه با این تخلفات را شروع کردیم و توانستیم عرصه را بر قاچاقچیان حیات وحش خیابان مولوی تهران تا شکارچیان سواحل مازندران تنگ کنیم؛ اما داستان فریدونکنار خوب پیش نرفت و با گذشت زمان و جلوگیری از فعالیت‌های سمن‌ها، همچنان در فریدونکنار شکار و فروش پرندگان ادامه یافت».
او ادامه داد: «با سپری‌شدن سال‌ها فکر تعطیلی بازار پرندگان فریدونکنار از سرم بیرون نرفت تا اینکه به این فکر افتادم تا از طریق کارزاری ریاست قوه قضائیه و رئیس کمیسیون محیط زیست مجلس را در جریان اتفاقات رخ‌داده در منطقه قرار دهم که خوشبختانه خبر رسید دستور تعطیلی بازار پرندگان وحشی فریدونکنار صادر شده است».
باقری افزود: «البته می‌دانیم که در‌حال‌حاضر این بازار فعالیتی ندارد و فصل فعالیت در نیمه دوم هر سال است، برای همین قطعا در پاییز و زمستان پیگیر جلوگیری از برپایی این بازار خواهم بود».
رئیس فراکسیون محیط زیست: تعطیلی این بازار به نفع حقوق عامه است
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست و منابع طبیعی مجلس نیز درخصوص روند تعطیلی بازار پرندگان وحشی فریدونکار و اتفاقات پیرامون آن با «شرق» گفت‌وگویی کرده که در ادامه می‌خوانید:
تعطیلی بازار پرندگان فریدونکار به چه صورت پیش رفت؟
همه می‌دانند که بازار پرندگان وحشی فریدونکنار، یکی از بازارهای بد و مشمئز‌کننده در حوزه محیط زیست بود، همچنین چون بحث صید پرندگان مهاجر و عدم حراست از آنان نیز مطرح بود، حتی چهره کشور را در مجامع دیگر نیز تحت‌الشعاع قرار داده بود. ما در مجلس جلساتی در این زمینه برگزار کردیم و نظر کارشناسان محیط زیست را خواستیم. سازمان محیط زیست نیز در برخورد با این افراد اقداماتی داشت؛ اما به‌تنهایی نمی‌توانست اوضاع را مدیریت کند و در مقابل گردش مالی زیاد این شکارها ابزار لازم را نداشت. تا اینکه در فضای مجازی کارزاری از سوی فعالان محیط‌زیستی برای تعطیلی این بازار تهیه شد و نزدیک به 10 هزار نفر آن را امضا کردند که اتفاق مهمی بود که این درخواست و امضای بالای آن توانست اقدامات ما را در تعطیلی بازار پرندگان فریدونکنار تسهیل کند و سرعت ببخشد. بنده این نامه و امضاهای آن را به همراه مستندات و نظرات کارشناسان به قوه قضائیه ارسال کردم، بعد از پیگیری‌های قوه قضائیه و کمک‌های کارشناسی که فراکسیون محیط زیست مجلس انجام داد، در نهایت به این نتیجه رسیدند که تعطیلی این بازار نفع زیادی برای حقوق عامه مردم دارد و دادستانی در نامه‌ای دستور تعطیلی بازار پرندگان فریدونکنار را ابلاغ کرد و قرار است مشکلات آتی را نیز پیگیری کند.
به هر حال چندین گونه از پرندگان در خطر نابودی هستند؛ اما به دست شکارچیان صید می‌شدند. اگر این روند ادامه پیدا می‌کرد، ما در جوامع بین‌المللی و مراکز محیط‌زیستی به مشکل برنمی‌خوردیم؟
هم‌اکنون نیز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت «IUCN»، نامه‌ای به وزارت خارجه ارسال کرده و درخصوص برخی از این اقدامات به کشور ما اخطار داده و تهدید کرده که ایران باید درمورد عملکرد خود درخصوص محیط زیست گزارش‌هایی ارائه کند و اگر کوتاهی صورت بگیرد، ما را از لیست خود خارج می‌کنند. ما باید پرندگان مهاجر را که از همه جای دنیا به شمال کشور ما می‌آیند، حفاظت کنیم و قطعا شکار این پرندگان آبروی محیط‌زیستی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد که اصلا اتفاق خوبی نیست و در مجامع محیط‌زیستی بین‌المللی و حتی افکار عمومی جهان فضای نامطلوبی را برای ما ایجاد خواهد کرد.
تعطیلی بازار پرندگان وحشی فریدونکنار که با همت کارشناسان، امضای مردم، پیگیری‌های فراکسیون و ورود به‌موقع دستگاه قضا رخ داد، یک برگ زرین و پرافتخار در عرصه حفاظت از محیط زیست و حیات وحش کشور بود.
هم‌اکنون بحث تعطیلی کارخانه میانکاله نیز وجود دارد که البته زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که همچنان این کارخانه در حال فعالیت است. نگران نیستید که چنین اتفاقی برای بازار پرندگان وحشی فریدونکنار نیز رخ دهد و شاهد بازارهای مخفی درخصوص فروش پرندگان باشیم؟
، این بازار بیش از 10 سال بود که فعالیت داشت و منافع آن تنها به جیب عده‌ای محدود می‌رفت. اینکه چنین بازاری در انحصار 10 نفر باشد و آنها از محیط زیست یک منطقه این‌گونه درآمد داشته باشند، اصلا جوانمردانه نبود. سال‌ها بود که فعالان محیط زیست این موضوع را پیگیر بودند و البته برخورد با آنها نیاز به یک پیگیری مستمر از مراجع بالادستی داشت که این کار را فراکسیون محیط زیست مجلس بر حسب وظیفه خود انجام داد. وقتی قوه قضائیه و دادستان عمومی این بازار را تعطیل می‌کند و پای آن می‌ایستد، بدون‌شک اگر استنکافی صورت بگیرد، برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
پرونده مرگ پلنگ در قائمشهر و خرس در اردبیل را نیز پیگیری خواهید کرد؟ متأسفانه عنوان شد که پلنگ به دست مسئول محیط زیست همان منطقه کشته شده که اتفاق عجیب و تأسف‌باری است!
در‌این‌باره چند موضوع باید پیگیری شود؛ در مرحله اول خلأ آموزش برای جوامع محلی و برای مأمورانی که وظیفه حفظ حیات وحش را دارند، کاملا احساس می‌شود. مسئله بعدی اینکه دستگاه‌های تخصصی باید پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های مواجهه با چنین اتفاقات و بحران‌هایی را خیلی پیش‌تر تدوین و اعمال می‌کردند و براساس‌آن به مأموران آموزش می‌دادند که متأسفانه این مورد رخ نداده است. مسئله دیگر بحث تجهیرات است، بنده بعد از اتفاقی که برای پلنگ در قائمشهر رخ داد، متوجه شدم اسلحه‌های بیهوشی در کل کشور خیلی کمتر از حد استاندارد است و در این مورد نقص‌های زیادی داریم، حتی در جلسه‌ای که در بخش هلال احمر برگزار شده بود، شنیدم که چند سال پیش در یک باغ وحش، فردی که به شیرها غذا می‌داده، مورد حمله قرار می‌گیرد و متأسفانه هم آن فرد به دست شیر کشته می‌شود و هم شیر توسط دیگر مسئولان باغ وحش تلف می‌شود. فقط به این دلیل که اسلحه بیهوشی نداشتند.
این موارد نشان می‌دهد که هیچ‌گونه پیش‌بینی و ضوابطی برای مواجهه با این‌گونه بحران‌ها انجام نشده است. نکته مهم این است که خیلی از مسائلی که در حوزه محیط زیست و دیگر حوزه‌ها وجود دارد، نیاز به تدابیر مدیریتی دارد و خیلی از این مسائل با یک مدیریت جامع و درست حل می‌شود و این‌گونه اتفاقات اصلا در جاهای دیگر دنیا مسائل پیچیده و استثنائی نیست و آن را با مدیریت صحیح و اصولی رفع کرده‌اند. سؤال اینجاست که چرا باید این عدم مدیریت‌ها به یک دغدغه مهم برای مردم و فعالان محیط زیست تبدیل شود؟ به هر حال نگهداری و مراقبت از حیات وحش در نهایت به نفع خود انسان‌هاست و نباید موجودات زنده و منابع طبیعی ارزشمند خودمان را این‌گونه به‌راحتی از دست بدهیم. من اعتقاد دارم با دستورالعمل یکی از معاون‌ها نیز خیلی از این مشکلات حل می‌شود و نیاز نیست وقت زیادی از مجلس و قوه قضائیه به این‌گونه امور اختصاص یابد.