بر اساس آمار منتشر شده توسط سازمان نظام پزشکی ایران، یک سازمان غیردولتی و اصلی ترین نهاد صنفی متخصصان پزشکی ، طی یک سال گذشته، بیش از 3000 پزشک درخواست دریافت مدارک برای خارج ازکشور کرده‌اند.
این مهاجرت به ویژه در کشوری که 1.4 میلیون مورد مثبت و بیش از 57 هزار و 800 مورد مرگ ناشی از ویروس کرونا دارد، نگران کننده است.
دکتر محمد جهانگیری ، یک مقام ارشد در سازمان نظام پزشکی ایران، گفت: «کمبود انگیزه از جمله انگیزه های اصلی متخصصان برای خروج از کشور است.» وی ادامه می دهد: «وقتی از پزشکان می پرسیم چرا کشور را ترک می کنید؟ آنها پاسخ می دهند که ما به دنبال آرامش و آسایش برای خود و خانواده خود هستیم ... وقتی پزشکان روزانه با تنش های اجتماعی، شغلی و رفاهی و عدم امنیت شغلی روبرو می شوند همه اینها باعث می شود انگیزه خود را از دست بدهند.»
جهانگیری در مصاحبه ای با یک خبرگزاری محلی گفته: «وقتی انگیزه ایجاد نکنیم و همزمان برای پزشکان ما در دیگر کشورها شرایط فراهم باشد، آنها کشور را ترک می کنند.»
مینا ، یک پرستار باتجربه ، این احساس را کاملا درک می کند. وی یکی از هزاران کارمند سیستم درمانی است که ایران را برای چشم اندازی جدید ترک کرده است. او می‌گوید که مهاجرت چندین سال در ذهن او بوده، اما سرانجام این همه گیری کووید 19 بود که وی را وادار به اقدام کرد.«چندین سال به سفر به کانادا فکر کردم، اما هر بار به دلایل شخصی منصرف شدم. با شروع شیوع ویروس کرونا ، احساس کردم که باید درباره آینده ام تصمیمات بسیار جدی بگیرم. با توجه به اینکه در دانشگاهی در اتریش پذیرش داشتم ، تصمیم به مهاجرت گرفتم. "
وی که به عنوان پرستار در ایران کار می کرده می‌گوید:«با شرایط سخت کار ی، حقوق کم ، جایگاه اجتماعی ضعیف و عدم مشخص بودن وضعیت استخدامی برای آینده روبرو بودیم.» اما در اتریش، در طی همه گیری، از حضور وی بسیار قدردانی شده است:«با توجه به اینکه حدود 10 سال سابقه پرستاری در ایران داشتم، خیلی زود استخدام شدم و در یکی از بیمارستانهای وین مشغول به کار شدم. شرایط برای کادر پزشکی شگفت انگیز است و خوشحالم که این تصمیم را گرفتم.»
وی گفت: «در ایران، متأسفانه، ما تنها ماندیم و به همین دلیل، تعداد تلفات ناشی ازهمه گیری کووید 19 در میان کارکنان درمانی بسیار زیاد بود.»
حتی قبل از اینکه همه گیری ویروس کرونا چالش های بی سابقه ای را در سیستم بهداشت و درمان ایران به وجود آورد، این کشور در حفظ متخصصان پزشکی خود با مشکل روبرو بود.
در سال 2019 ، یک مقام ارشد وزارت بهداشت زنگ خطر کاهش سریع تعداد متخصصان پزشکی که در ایران کار می کنند را به صدا درآورد. ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت ایران، اعلام کرد حدود 15000 پزشک ایرانی یا مهاجرت یا تغییر حرفه داده اند و کار پزشکی نمی کنند، و اضافه کرده بود که ایران همچنین سالانه بیش از 1000 پرستار خود را - بیشتر به دلیل اشتغال در کشورهای خارجی- از دست می دهد. حریرچی در آن زمان گفته بود: «به ازای هر 1000 ایرانی، فقط 1.6 پزشك عمومی، دندانپزشك و متخصص وجود دارد، در حالی كه حداقل نسبت مورد نیاز برای تأمین تقاضای این كشور 2.5 پزشك برای هر 1000 نفر است.»
با توجه به اینکه سازمان بهداشت جهانی هدف توسعه پایدار خود (SDG) را برای پوشش مراقبت های بهداشتی با 45/4 پزشک ، پرستار و ماما به ازای هر 1000 نفر جمعیت تا سال 2030 تعیین کرده است، ایران فاصله زیادی برای رسیدن به این عدد دارد
ما پزشکان را آموزش می دهیم و صادر می کنیم
ایرج خسرو نیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران، دلایلی را که معتقد است در مهاجرت پزشکان نقش دارد، با MEE به اشتراک گذاشت:«اول از همه، درآمد پزشکان شاغل در ایران به اندازه هزینه های آنها نیست. هزینه ویزیت سرپایی در ایران حدود 2 دلار است، اما در کشورهای همسایه مانند امارات متحده عربی بیش از 20 دلار است. درضمن، پزشکان مورد احترام همگانی نیستند. وقتی رئیس جمهوری علیه جامعه پزشکی در مجلس صحبت می کند، وقتی نماینده مجلس علیه ما صحبت می کند، وقتی تلویزیون دولتی با تمسخر ما مردم را سرگرم می‌کند، این موارد است که پزشکان را دلسرد می‌کند.»
وی گفت: ایران حداقل 50 هزاردلار برای آموزش و تجربه اندوزی هر پزشك هزینه می كند ، اما بسیاری از پزشكان جوان بلافاصله پس از فارغ التحصیلی از كشور خارج می شوند.
جهانگیری عدم آینده نگری دولت را مقصر روند فعلی می داند:«گرفتن مدرک دیپلم 12 سال و دریافت تخصص پزشکی هم 12 سال طول می کشد ، این به آن معناست که دولت 24 سال برای آموزش این پزشکان وقت می گذارد ، اما هیچ مشوقی برای نگهداری آنها در داخل کشور ایجاد نمی کند. در حقیقت، به نظر می رسد ما پزشكان را آموزش می دهیم تا آنها را صادر کنیم.»
بحران پرستاری
بخش پرستاری ایران هم با وضعیت مشابهی روبرو است. از زمان شروع همه گیری، حدود 60 هزار پرستار هنگام کار در خط مقدم درمان به Covid-19 آلوده شده اند.
طبق گفته مدیر انجمن پرستاران ایران، در همین دوره، میزان مهاجرت پرستاران حدود 300 درصد افزایش یافته است.
تأخیر در پرداخت حقوق‌ها، پرداخت غیرصحیح پاداش‌های مربوط به همه‌گیری کرونا و بی دقتی در مدیریت منابع انسانی تنها برخی از دلایلی است که پرستاران ایرانی را متمایل به کار در خارج از کشور می‌کند.
یکی از اعضای ارشد پرستاران، که خواست نامش فاش نشود ، به MEE گفت که وقتی پرستاران ایرانی به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند ، بلافاصله جایگاه اجتماعی آنها بالا می رود و درآمد آنها چند برابر می شود.«با شیوع همه گیری، برخی کشورها مشوق های مناسبی برای جذب پرستار فراهم کردند. به عنوان مثال، قبل از همه گیری، نمره IELTS (آزمون زبان انگلیسی) هفت یا هشت برای پذیرش در مهاجرت ضروری بود؛ اما پس از همه گیری، پرستاری با ضعف در زبان انگلیسی هم پذیرفته شده است. مشوق های مالی نیز یکی دیگر از مواردی است که پرستاران را به مهاجرت سوق می دهد. ما سالانه 12 هزار فارغ التحصیل از دانشگاه‌های پرستاری داریم، اما میزان اشتغال آنها پایین است و درآمد آنها نیز پایین است.»
به گفته یک مقام وزارت بهداشت ، دستمزد ساعتی یک دانشجوی پرستاری در ایران حدود 1.2 دلار است در حالی که در کانادا هر ساعت 33 دلار است.
از نظر عسل ، پرستاری که در یک بیمارستان خصوصی در ایران کار می کند، فاصله زیاد حقوق و دستمزد بین پزشکان و پرستاران همان چیزی است که شرایط را دشوارتر می کند:«در بیشتر کشورها، حقوق پزشک و پرستار متفاوت است، اما در ایران، تفاوت بسیار زیاد است. در ایران تفاوت دستمزد به حدی است که پزشک می تواند به راحتی پس از چند سال یک ماشین فانتزی بخرد اما حقوق یک پرستار حتی کفاف اجاره خانه آنها را نمی‌دهد.»
عسل افزود: «بحث من این نیست که چرا پزشکان درآمد بیشتری کسب می کنند، بلکه این است که چرا پرستاران نمی توانند با درآمد خود به راحتی از پس هزینه های زندگی خود برآیند.این به آنها انگیزه می دهد که به خارج از کشور بروند و به گذشته نگاه نکنند.»
منبع: middleeasteye